تنگی دریچه میترال چیست؟راه های درمان!

دریچه میترال

دریچه میترال یکی از چهار دریچه قلب است که در سمت چپ قلب قرار دارد و به عنوان دریچه‌ای بین دهلیز و بطن قلب عمل می‌کند. وظیفه اصلی این دریچه، جلوگیری از برگشت خون از بطن به دهلیز قلب است. در واقع، این دریچه باز شده و خون اکسیژن‌دار از دهلیز به بطن عبور می‌کند، سپس دریچه بسته شده و جلوی خروج خون از بطن به دهلیز را می‌گیرد.

تنگی دریچه میترال

تنگی دریچه میترال به معنی باریک شدن دهانه دریچه میترال است که می‌تواند باعث محدود شدن جریان خون از دهلیز به بطن چپ قلب شود. دریچه میترال به عنوان یکی از چهار دریچه قلب وظیفه جلوگیری از برگشت خون از بطن به دهلیز قلب را دارد. در صورت تنگی دریچه میترال، خون به مقدار کافی از طریق دهانه دریچه جریان نمی‌یابد و باعث افزایش فشار در بطن چپ قلب می‌شود. این مسئله باعث ایجاد اختلال در عملکرد قلب و در نهایت ممکن است باعث نارسایی قلبی شود.

علائم تنگی دریچه میترال

1. سرفه کردن های مکرر:

سرفه کردن های مکرر همراه با خون یا بدون خون، می‌تواند نشانه‌ی مشکلاتی در سیستم تنفسی باشد. در مواردی که افراد مبتلا به تنگی دریچه میترال، علائم نارسایی قلبی را تجربه می‌کنند، ممکن است سرفه کردن های مکرر با خون یا بدون خون نیز دیده شود. اما در مواردی که خون از راه های تنفسی (مانند بینی و یا دهان) در مدفوع یا سرفه کردن دیده می‌شود، ممکن است علایم مشکلاتی در ریه‌ها مانند عفونت، سرطان و یا ضایعات دیگر باشند.

2. تنگی نفس:

افراد مبتلا به تنگی دریچه میترال، در هنگام ورزش کردن یا دراز کشیدن، به تنگی نفس دچار می‌شوند. این مسئله به دلیل افزایش نیاز به اکسیژن و جریان خون در سیستم قلبی عروقی است که در صورت تنگی دریچه میترال، به صورت کافی جریان خون به اعضا و بافت‌ها تامین نمی‌شود.

3. درد در ناحیه قفس سینه:

درد در ناحیه قفس سینه مخصوصا سمت چپ آن، می‌تواند نشانه‌ی علایم نارسایی قلبی باشد که در برخی موارد به تنگی دریچه میترال برمی‌گردد. این درد ممکن است به صورت تیز و ناگهانی یا به صورت خفیف و پایدار در زمان‌های مختلف روی دست یا گردن نیز تشدید شود.

4. ورم در پا و مچ پا:

ورم در پا و بیشتر مچ پا، می‌تواند نشانه‌ی علایم نارسایی قلبی باشد که در برخی موارد به تنگی دریچه میترال برمی‌گردد. برای تامین جریان خون کافی به اعضا و بافت‌ها، سیستم قلبی عروقی باید به صورت کامل عمل کند و در صورت تنگی دریچه میترال این امر به خوبی انجام نمی‌شود که منجر به ورم در پا و مچ پا می‌شود.

5. خستگی های پی در پی:

خستگی های پی در پی، می‌تواند نشانه‌ی علایم نارسایی قلبی باشد که در برخی موارد به تنگی دریچه میترال برمی‌گردد. در صورتی که سیستم قلبی عروقی به خوبی کار نکند و جریان خون به اندازه کافی تامین نشود، افراد ممکن است احساس خستگی و ضعف پایدار در طول روز کنند.

6. صورتی یا بنفش شدن گونه ها:

صورتی یا بنفش شدن گونه های فرد مبتلا، می‌تواند نشانه‌ی کاهش جریان خون و اکسیژن به بافت‌های بدن باشد که در برخی موارد به تنگی دریچه میترال برمی‌گردد. این علائم معمولا در اثر کاهش جریان خون و اکسیژن به مغز و گردش خون نامناسب ایجاد می‌شود.

7. عفونت های تنفسی:

افراد مبتلا به تنگی دریچه میترال، به دلیل کاهش جریان خون به ریه‌ها ممکن است بیشتر به خطر عفونت‌های تنفسی قرار داشته باشند. این علائم ممکن است شامل سرفه، عطسه، تب و خستگی باشد.

8. تپش قلب یا لرزش شدید در قلب:

افرادی که تنگی دریچه میترال آنها بسیار شدید است، ممکن است در زمان‌هایی که جریان خون به خوبی تامین نمی‌شود، به تپش قلب یا لرزش شدید در قلب دچار شوند که می‌تواند خطرناک باشد و نیاز به درمان فوری داشته باشد.

9. رشد جسمی و روانی کم:

کودکانی که مبتلا به تنگی دریچه میترال هستند، به دلیل کاهش جریان خون و اکسیژن به بافت‌های بدن، ممکن است رشد جسمی و روانی کمتری داشته باشند. به همین دلیل، باید درمان مناسب برای این مشکل انجام شود تا رشد و توسعه صحیح کودکان تضمین شود.

علل تنگی دریچه میترال

1. تب روماتیسمی:

تنگی دریچه میترال ممکن است به دلیل تب روماتیسمی ایجاد شود. تب روماتیسمی نوعی عفونت باکتریایی است که ممکن است باعث آسیب به قلب و در نتیجه تنگی دریچه میترال شود.

2. نقص مادرزادی قلب:

نقص مادرزادی قلب می‌تواند عامل ایجاد تنگی دریچه میترال باشد. در این مورد، دستگاه قلبی عروقی از بدو تولد با مشکل مواجه است و تنگی دریچه میترال ممکن است یکی از علایم آن باشد.

3. جمع شدن کلسیم:

جمع شدن کلسیم در نواحی مختلف قلب، می‌تواند به تنگی دریچه میترال منجر شود. این جمع شدن معمولا در افرادی با سابقه نارسایی قلبی، فشار خون بالا و یا دیابت دیده می‌شود.

4. تومورهای سرطانی:

تومورهای سرطانی می‌توانند به دلیل فشار به داخل قلب و در نتیجه تنگی دریچه میترال ایجاد شوند. این تومورها معمولا در ناحیه‌هایی نظیر ریه‌ها و یا نزدیک به قلب مشاهده می‌شوند.

5. لخته شدن خون:

لخته شدن خون می‌تواند به دلیل برخی عوامل شامل بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا و یا عدم تعادل هورمونی در بدن، باعث تنگی دریچه میترال شود. این لخته‌ها ممکن است جریان خون را در داخل قلب و عروق محدود کرده و در نتیجه باعث تنگی دریچه میترال شوند.

6. اشعه درمانی:

اشعه درمانی می‌تواند به دلیل تأثیرات آن بر روی بافت قلب، منجر به تنگی دریچه میترال شود. در برخی موارد، اشعه درمانی برای درمان بیماری‌های سرطانی مورد استفاده قرار می‌گیرد و ممکن است بر روی بافت قلب نیز تأثیر گذار باشد.

نحوه تشخیص

معاینه بدنی

در این روش، متخصص با دستگاه استتوسکوپ صدای قلب شما را گوش می‌کند و به دنبال هرگونه نوفه، تیره شدن صدا، یا هرگونه تغییر در الگوی صدای قلب می‌گردد.

هنگامی که تنگی دریچه میترال وجود دارد، ممکن است صدای قلب دچار تغییراتی شود که متخصص می‌تواند آنها را بشناسد. مثلاً، در صورتی که یکی از دریچه‌های قلب به دلیل تنگی بسته شده باشد، صدای قلب دچار نوفه و تیرگی شده و در نتیجه متخصص ممکن است به دنبال این نشانه‌ها بگردد.

اگر مشکوک به وجود تنگی دریچه میترال باشید، پزشک شما ممکن است برای شما تست‌های دیگری مانند آنژیوگرافی، اکوکاردیوگرافی، رادیوگرافی قفسه سینه، یا تست‌های خون برای بررسی نشانگرهایی نظیر سطح بیلیروبین، کلسترول، و فشار خون در نظر بگیرد.

آزمایشات تصویر برداری

1. تصویربرداری اکوکاردیوگرام:

اکوکاردیوگرافی یکی از مهمترین روش‌های تشخیصی برای تنگی دریچه میترال است. در این روش، با استفاده از امواج صوتی، تصاویر سه بعدی از داخل قلب و دریچه‌های آن به دست می‌آید. با تحلیل این تصاویر، می‌توان به دقت تنگی دریچه میترال را تشخیص داد.

2. آزمایش اشعه ایکس برای قفسه سینه:

اشعه ایکس قفسه سینه نیز می‌تواند به عنوان یکی از روش‌های تشخیصی برای تنگی دریچه میترال استفاده شود. در این روش، با استفاده از پرتو ایکس، تصاویری از داخل قفسه سینه گرفته می‌شود. با تحلیل این تصاویر، می‌توان به دقت تنگی دریچه میترال را تشخیص داد.

3. اکوکاردیوگرام از راه مری:

در روش اکوکاردیوگرافی از راه مری، با استفاده از یک کاتتر وارد شریان راه مری می‌شوند و با ارسال امواج صوتی، تصاویری از داخل قلب و دریچه‌های آن به دست می‌آید. با تحلیل این تصاویر، می‌توان به دقت تنگی دریچه میترال را تشخیص داد.

4. آزمایش کاتتریزاسیون قلب:

در آزمایش کاتتریزاسیون قلب، کاتتری به صورت تصادفی وارد قلب می‌شود تا به داخل اطلاعات دقیقی از داخل قلب و دریچه‌های آن به دست آورد. با تحلیل این اطلاعات، می‌توان به دقت تنگی دریچه میترال را تشخیص داد.

5. آزمایشاتی برای بی نظمی ریتم قلب:

در برخی موارد، بی نظمی ریتم قلب ممکن است با تنگی دریچه میترال همراه باشد. برای تشخیص تنگی دریچه میترال در این موارد، پزشک شما ممکن است به شما آزمایشاتی نظیر الکتروکاردیوگرافی (ECG) و هولتر مانیتورینگ (Holter monitoring) تجویز کند.

6. تست های استرس:

تست های استرس، مانند تست تحمل فیزیکی یا تست تحمل دارویی، می‌توانند به شما کمک کنند تا علایم تنگی دریچه میترال را برررسی کنید. در این تست‌ها، قلب شما با استفاده از فعالیت فیزیکی یا داروها به چالش کشیده می‌شود و با تحلیل نتایج، می‌توان به دقت تنگی دریچه میترال را تشخیص داد. این تست‌ها معمولاً به عنوان جزء بررسی‌های تشخیصی انجام می‌شوند و به تنهایی برای تشخیص تنگی دریچه میترال کافی نیستند، بلکه به عنوان تکمیلی برای تشخیص این بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرند.

پیشگیری

1. درمان بیماری‌های قلبی مرتبط:

بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، دیابت و چربی خون از عواملی هستند که می‌توانند به تنگی دریچه میترال منجر شوند. بنابراین، درمان صحیح و موثر این بیماری‌ها می‌تواند به شدت در پیشگیری از تنگی دریچه میترال موثر باشد.

2. سبک زندگی سالم:

سبک زندگی سالم شامل مصرف مواد غذایی سالم، ورزش، کاهش وزن (در صورت لزوم) و جلوگیری از استفاده از مواد مخدر و ترکیبات مضر است. این روش‌ها می‌توانند به کاهش خطر بروز تنگی دریچه میترال کمک کنند.

3. بررسی و مراقبت مرتب از سلامتی قلب:

بررسی و مراقبت مرتب از سلامتی قلب می‌تواند به شناسایی زودهنگام مشکلات قلبی و پیشگیری از تنگی دریچه میترال کمک کند.

4. درمان عفونت‌های قلبی:

عفونت‌های قلبی مانند تب روماتیسمی می‌توانند به تنگی دریچه میترال منجر شوند. بنابراین، درمان موثر و به موقع این عفونت‌ها می‌تواند به پیشگیری از تنگی دریچه میترال کمک کند.

5. مراجعه منظم به پزشک:

مراجعه منظم به پزشک و بررسی دوره‌ای سلامتی می‌تواند به شناسایی زودهنگام مشکلات قلبی و پیشگیری از تنگی دریچه میترال کمک کند.

نحوه درمان تنگی دریچه میترال

1. داروهای رقیق کننده خون یا ضد انعقاد خون:

استفاده از داروهای رقیق کننده خون یا ضد انعقاد خون می‌تواند به عنوان یک روش درمانی برای تنگی دریچه میترال در نظر گرفته شود. این داروها با کاهش لخته‌های خونی و پیشگیری از تشکیل لخته باعث کاهش ریسک عوارض جانبی مرتبط با تنگی دریچه میترال می‌شوند. تعیین نوع دارو و دوره مصرف آن باید توسط پزشک معالج انجام شود.

2. استفاده از آسپرین:

استفاده از آسپرین، یکی از داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، می‌تواند به عنوان یک روش درمانی موثر برای تنگی دریچه میترال در نظر گرفته شود. آسپرین با کاهش التهاب و تسکین درد و افزایش جریان خون در قلب، به کاهش عوارض جانبی مرتبط با تنگی دریچه میترال کمک می‌کند. تعیین دوز و دوره مصرف آن باید توسط پزشک معالج انجام شود.

3. مسدود کننده های کانال کلسیمی (بتا):

مسدود کننده های کانال کلسیمی و مسدود کننده های بتا می‌توانند به عنوان داروهای درمانی برای کاهش ضربان قلب فرد مبتلا به تنگی دریچه میترال استفاده شوند. این داروها با کاهش فشار خون و ضربان قلب، به عوارض جانبی مرتبط با تنگی دریچه میترال کمک می‌کنند. تعیین نوع دارو و دوره مصرف آن باید توسط پزشک معالج انجام شود.

4. داروهای ضد آریتمی:

برای درمان فیبریلاسیون دهلیزی یا سایر مشکلات مربوط به دریچه میترال، از داروهای ضد آریتمی استفاده می‌شود. این داروها با کاهش نوسانات ریتم قلب و پیشگیری از فیبریلاسیون دهلیزی، به کاهش عوارض جانبی مرتبط با تنگی دریچه میترال کمک می‌کنند. تعیین نوع دارو و دوره مصرف آن باید توسط پزشک معالج انجام شود.

5. تعویض دریچه میترال:

بسته به شدت تنگی دریچه میترال، تعویض دریچه میترال ممکن است به عنوان روش درمانی موردنیاز باشد. در این روش، دریچه میترال تحت عمل جراحی تعویض قرار می‌گیرد. این روش معمولاً برای تنگی دریچه میترال شدید و یا در صورتی که داروهای درمانی بهبودی قابل توجهی در بیماری ایجاد نکنند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

6. تعویض شیر مکانیکی:

تعویض شیر مکانیکی نیز به عنوان یک روش درمانی برای تنگی دریچه میترال استفاده می‌شود. در این روش، شیر مصنوعی به جای دریچه طبیعی قلب کار قرار می‌گیرد. این روش معمولاً در مواردی که نیاز به بیماری قلبی بیشتری دارد و یا در صورتی که دریچه میترال بیمار ضعیف باشد، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

7. جراحی دریچه میترال:

در مواردی که تنگی دریچه میترال شدید است و سایر روش‌های درمانی مانند داروها و تعویض دریچه میترال و شیر مکانیکی هم نتیجه مطلوب را نمی‌دهد، جراحی دریچه میترال مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، پزشک با برش در قفسه سینه بیمار، به قلب دسترسی پیدا می‌کند و دریچه میترال را باز کرده و یا جایگزین می‌کند. این روش معمولاً در موارد پیچیده و شدید تری از تنگی دریچه میترال استفاده می‌شود.

انواع جراحی

1. جراحی کامیشروتومی Commissurotomy:

جراحی کامیشروتومی یکی از روش‌های درمانی برای تنگی دریچه میترال است. در این روش، پزشک با ایجاد برش در دریچه میترال، جاهای تنگی را باز می‌کند تا جریان خون به صورت مناسب در قلب جریان پیدا کند. این روش برای تنگی دریچه میترال ملس، ساده و درجه متوسط مورد استفاده قرار می‌گیرد.

2. جراحی تعویض دریچه میترال:

جراحی تعویض دریچه میترال یکی از روش‌های درمانی برای تنگی دریچه میترال است که در آن دریچه میترال با دریچه مصنوعی یا دریچه حیوانی جایگزین می‌شود. این روش برای تنگی دریچه میترال شدید و درجه بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌تواند بهبودی قابل توجهی در علائم بیماری ایجاد کند.

3. تعویض دریچه میترال با دریچه های بافتی:

تعویض دریچه میترال با دریچه های بافتی یک روش جدید و نوین برای درمان تنگی دریچه میترال است. در این روش، دریچه میترال با یک دریچه بافتی جایگزین می‌شود که با استفاده از بافت بدن بیمار ساخته شده است. این روش مزایایی مانند کاهش عوارض جانبی و نیاز به داروهای ضد ریjection را دارد و برای بیمارانی که از تعویض دریچه مصنوعی یا دریچه حیوانی نمی‌توانند استفاده کنند، مناسب است.

عوارض عدم درمان

تنگی دریچه میترال ممکن است در صورت عدم درمان، عوارض جدی برای بیمار ایجاد کند. برخی از این عوارض عبارتند از:

1. علائم قلبی:

تنگی دریچه میترال ممکن است باعث ایجاد علائمی مانند خستگی، ضعف، تنگی نفس، درد قفسه سینه و عدم تحمل فعالیت شود.

2. فشار خون ریه:

در صورت تنگی شدید دریچه میترال، فشار خون ریه ممکن است افزایش یابد که در نتیجه باعث ضعف و نارسایی قلبی شود.

3. افزایش خطر عفونت:

در صورتی که تنگی دریچه میترال باعث تورم قلبی شود، خطر عفونت قلبی نیز افزایش خواهد یافت.

4. آریتمی قلبی:

در برخی موارد، تنگی دریچه میترال باعث ایجاد آریتمی قلبی می‌شود که می‌تواند خطرات جدی برای بیمار ایجاد کند.

5. خطر ایجاد سکته قلبی:

در صورت تنگی شدید دریچه میترال، خطر ایجاد سکته قلبی و برخی عوارض دیگر مانند فشار خون بالا و نارسایی قلبی افزایش خواهد یافت.