مسمومیت های شدیدی که از مواد شوینده ناشی میشوند نتیجه استفاده نامناسب و غیر استاندارد از این مواد؛ و رعایت نکردن نکات ایمنی استفاده از مواد شوینده است.
خانم ها که در خانه بیشتر مسئولیت شستشو و به طبع استفاده از شویند ها را دارند آمار بیشتری از مسمومیت ها خانگی را به خود اختصاص داده اند. استفاده نادرست از مواد شوینده شاید در کوتاه مدت اثری نداشته باشد؛ اما در درازمدت موجب بروز مشکلات پوستی، تنفسی، عوارض چشمی، آلرژی های مختلف و … را به همراه خواهد داشت.
ترکیب کردن مواد پاک کننده با سفید کننده ها در محیط های کوچکی مانند دستشویی و حمام بسیار خطرناک است. فعل و انفعالات شیمیایی که بر اثر واکنش ماده ها ایجاد میشوند موجب آزاد شدن گاز کلر میشوند.
این گاز در تماس با رطوبت دهان اسید کلریدریک ایجاد میکند که بسیار سوزش آور و قوی است و تنفس آن مشکلات زیادی به وجود خواهد آورد.
برای مطالعه مقاله چگونه در ماه رمضان کم آبی بدنمان را جبران کنیم؟ کلیک کنید.
1- دستمال مرطوب ضد عفونی کننده
دستمال های ضد عفونی کننده اگر به درستی استفاده شوند می توانند محیطی امن و عاری از هرگونه آلودگی را برای شما فراهم کنند. برچسب های توضیح محصول را به دقت بررسی کنید تا مطمئن شوید که دستمال ضدعفونی کننده مخصوص و مناسب سطوح را انتخاب کرده اید.
مواد ضدعفونی کننده این دستمال ها باید حداقل 4-5 دقیقه روی سطح بماند تا ویروس ها و باکتری ها را از بین ببرد. سعی کنید از یک دستمال ضدعفونی کننده برای تمام سطوح استفاده نکنید زیرا فایده ای نخواهد داشت.
دستمال مرطوب های ضدعفونی کننده تا 2 سال انقضا دارند، چنانچه حین استفاده به قدر کافی مرطوب نیستند می توانید با افزودن الکل ایزوپروپیل 70 درصد آن را احیا کنید. فقط توجه داشته باشید که قبل از استفاده از دستمال، اجازه دهید الکل به خوبی جذب آن شود.
برای استفاده و موثر بودن اثر ضدعفونی کنندگی این دستمال، از خشک بودن و تمیزی سطح اطمینان حاصل کنید و به عبارتی دیگر، اگر مواد غذایی یا چربی روی سطح مورد نظر چسبیده اند، ابتدا آنجا را با آب و صابون تمیز کرده و سپس از دستمال ضدعفونی کننده استفاده کنید.
در نظر داشته باشید که اگر کودک به سطح ضدعفونی کننده دسترسی دارد؛ اجازه دهید سطح ضد عفونی شده خشک شود و سپس با آب شستشو دهید.
2- اسپری های ضدعفونی کننده
برای موثر واقع شدن اسپری های ضد عفونی کننده نیز همانند دستمال ضدعفونی کننده، لازم است ابتدا سطح را کاملا از محلول خیس کنید تا میکروب ها از بین بروند.
برای اسپری های آئروسل مانند اسپری تمیز کننده لیزول و اسپری ضدعفونی کننده میکروبن 24 که می توانند در هردو سطح سخت و نرم مورد استفاده قرار گیرند و به شدت هنگام استفاده از این شوینده ها باید نکات ایمنی را رعایت کنید، سطوحی که خیلی آلوده هستند را پاک کنید.
اسپری را 15-20 سانتی متر با فاصله از سطح و به مدت 30 ثانیه بپاشید تا سطح آن مرطوب شود. توجه کنید سطوحی که برای آماده سازی غذا استفاده می کنید را پس از خشک شدن، حتما با شیرین بشویید وبا یک دستمال میکروفایبر تمیز خشک کنید.
برای اسپری های ضدعفونی کننده غیر آئروسل نیز همین توصیه ها را دنبال کنید. این اسپری ها باید حداقل 5 دقیقه روی سطوح بمانند تا موثر واقع شوند. برچسب استفاده از محصول را بخوانید زیرا بسیاری از آن ها را نمیتوان در سطوح چوبی، روغنی یا چرمی استفاده کرد.
3- آب ژاول (سفید کننده کلر دار )
آب ژاول یا هیپوکلریت سدیم یکی از موثر ترین مواد ضدعفونی کننده می باشد که برای تصفیه آب، ازبین بردن شپشک در بیمارستان و سفید کردن لباس های لکه دار استفاده می شود. آب ژاول در عین مقرون به صرفه بودن، بسیار قدرتمند است اما باید همراه با آب با غلظت مناسب استفاده شود تا بهترین نتیجه به دست آید . این محصول به نور و دما حساس است.
گرمای بیش از حد بر ثبات محصول اثر می گذارد بنابراین مهم است که آن را دریک بطری مات و در دمای 21 درجه سانتی گراد نگهداری کرد. پس از بازکردن درب محصول تا 12 ماه می توانید از آن استفاده کنید زیرا پس از این مدت باعث آسیب بیش از حد شده و در ضدعفونی و نظافت موثر نخواهد بود.
قبل از خرید، برچسب روی آن را بخوانید زیرا همه فرمول های آن قوی نبوده و برای ضد عفونی کردن سطوح مناسب نمی باشند.
هشدار: هرگز آب ژاول را با آمونیاک، سرکه و الکل ترکیب نکنید زیرا یک واکنش شیمیایی سمی ایجاد کرده که علاوه بر سطوح، بر ریه های شما نیز آسیب می رساند و می تواند باعث مرگ شود.
4- سرکه سفید مقطر
سرکه سفید مقطر پاک کننده ای غیر سمی است که توسط بسیاری از افراد ترجیح داده می شود. با وجود اینکه سرکه در ازبین بردن برخی از باکتری ها موثر است اما یک ضدعفونی کننده ثبت شده در سازمان حفاظت از محیط زیست نبوده و نمی تواند برخی از گونه های خطرناک باکتری را از بین ببرد.
برای استفاده خانگی از این محصول باید آن را با آب مخلوط کرد تا در از بین بردن لکه ها موثر باشد.
از استفاده سرکه روی سطوحی چون اپن آشپزخانه و کف هایی از جنس گرانیت، مرمر و کوارتز خودداری کنید زیرا تبدیل به ماده ای خورنده شده و باعث ساییده شدن سنگ می شود. سرکه همچنین می تواند به دوغاب های درزگیر و سطوح چرمی آسیب برساند.
5- هیدروژن پراکسید
هیدروژن پراکسید سفید کننده ای ملایم است که می تواند در از بین بردن لکه های لباس و سطوح منزل به شما کمک کند. این محلول با غلظت های 3-10 درصد موجود می باشد وبرای تمیز کردن و ضدعفونی خانگی بسیار مفید است.
پراکسید هیدروژن حاوی مولکول های هیدروژن و اکسیژن ناپایدار است و به همین دلیل باید در یک بطری قهوه ای تیره برای پیشگیری از قرار گرفتن در معرض گرما، نور و هوا نگهداری شود؛ در غیر این صورت مولکول های آن به آب تبدیل شده و اثری نخواهد داشت. پراکسید هیدروژن را می توان تا 6 ماه پس از بازکردن درب آن به شرطی که شرایط فوق رعایت شود، نگهداری کرد.
از آنجایی که این محلول خاصیت سفید کننده دارد، هرگز آن را روی پارچه و فرش های تیره استفاده نکنید زیرا موجب از بین رفتن رنگ آن خواهد شد.
6- شوینده های لباسشویی
یکی از اشتباهات رایج حین استفاده از شوینده های لباسشویی آن است که ممکن است بیش از مقدار لازم مصرف شوند. استفاده بیش از حد از مواد شوینده اثر چسبنده ای روی پارچه ها ایجاد می کند که بوی بدی را ایجاد و باعث به دام انداختن باکتری ها می شود و حتی می تواند خاک بیشتری را حین پوشیدن لباس جذب کند. بنابراین قبل از استفاده، برچسب های محصول را بخوانید تا بهترین مقدار را متناسب با حجم لباسشویی و نوع ماشین لباسشویی خود مصرف کنید.
اگر چه این محصولات مضر نیستند اما اگر به مدت طولانی نگهداری شوند می توانند اثربخشی خود را از دست بدهند. می توانید تا یک سال از آن ها نگهداری کنید.
7- ضدعفونی کننده های لباسشویی
اینکه از آب ژاول، روغن کاج یا ضدعفونی کننده فنلی لیزول برای ازبین بردن باکتری های لباسشویی استفاده می کنید مهم نیست بلکه مهم آن است صرفا وقت و هزینه خود را هدر می دهید.
برای ضد عفونی کردن لباس و ملحفه از نوع ضدعفونی کننده مناسب با پارچه خود استفاده کنید و برچسب های محصول را دنبال کنید.
محلول آب ژاول باید در طول چرخه آبکشی با استفاده از گرم ترین آب و مناسب با پارچه به ماشین لباسشویی اضافه شود.
روغن کاج یا ضدعفونی کننده های فنلی نیز باید در طول چرخه آبکشی اضافه شوند و لباس حداقل 15 دقیقه در محلول ضد عفونی و آب شستشو باقی بماند تا بیشترین باکتری ها را ازبین ببرد.
8- تمیز کننده های فر و اجاق گاز
تمیزکننده های فر و اجاق گاز اغلب سمی ترین پاک کننده ها می باشند. خوشبختانه تولید کنندگان فرمولی از این محصول را تولید کرده اند که کمی از سمیت آن ها کاسته شده است.
از محصولات امروزی باید روی فر واجاق گاز سرد استفاده کرد زیرا گرم بودن آن ها باعث بدتر شدن بخارهای سمی آن می شود. بنابراین مهم است که برای تمیز کردن وقت بگذارید و حداقل 2 ساعت یا یک شب صبر کنید تا با مسواک و برسی نرم به راحتی تمیز شوند.
همانطور که پاک کننده را روی چربی های اجاق گاز و فر پاک می کنید، اسفنج یا پارچه را مرتبا در آب تمیز بشویید تا از توزیع مجدد چربی پیشگیری شود.
9- تمیزکننده های حمام
وقتی زمان تمیز کاری وان، دوش، روشویی و پیشخوان های حمام است باید صبرداشته باشید. اسپری تمیز کننده را روی محل مورد نظر پاشیده و حداقل 15 دقیقه صبر کنید تا کارتان با یک اسفنج به راحتی انجام شود زیرا مواد سورفاکتانت و تمیز کننده وقت لازم برای نفوذ به مواد معدنی و آلودگی های صابونی خواهند داشت.
به جای اسفنج سلولزی، برای تمیز کردن سطوح از دستمال میکروفایبر یا یک برس نرم و مویی استفاده کنید.
10- تمیزکننده های دستشویی
قبل از شروع به تمیز کاری ابتدا ماده تمیز کننده را روی کاسه توالت بریزید! محصولی را انتخاب کنید تا به راحتی زیر لبه کاسه برود و تمیز کند. اگر برای دستشویی فرنگی نیز استفاده می کنید پس از اعمال ماده تمیزکننده درب آن را ببندید. حال به سراغ قسمت خارجی توالت رفته و آن را با تمیز کننده ضد عفونی کنید.
در نهایت به سراغ کاسه توالت رفته و آن را تمیز کنید. پس از اعمال پاک کننده ها روی سطح مورد نظر کمی صبر کنید تا موثر واقع شوند، در این صورت نیازی به زحمت زیاد برای پاک کردن نخواهید داشت.
نکات ضروری برای کاهش عوارض تنفسی و مسمومیت‌های مواد شوینده :
کار‌شناسان بهداشت محیط وزارت بهداشت برای کاهش عوارض تنفسی و مسمومیت‌ها به افراد توصیه می‌کنند که از مواد شوینده و پاک کنندهای استفاده شود که آسیب کمتری می‌رسانند، بطور مثال استفاده از پودرهای شوینده که آنزیم هم دارند، بسیار ایمن‌تر از استفاده از مواد سفیدکننده‌ای است که بخار دارد. استفاده از پاک کننده استاندارد و خودداری از مصرف مواد شوینده و پاک کننده‌ها در فضاهای بسته، از دیگر توصیه‌های کار‌شناسان وزارت بهداشت است. بخار متصاعد شده از ترکیب جوهرنمک و وایتکس بسیار برای چشم، پوست و ریه خطرناک است، بنابراین باید از ترکیب این دو ماده جدا پرهیز شود.
همچنین هنگام شست و شوی حمام و دستشویی باید از ماسک‌های محافظ استفاده شده و پنجره‌ها باز و تهویه روشن باشد تا جریان هوا برقرار شود. بسیاری از مواد ضد عفونی کننده به راحتی از ماسک‌های کاغذی عبور می‌کنند و می‌توانند موجب آسیب ریه شوند بنابراین تهویه مناسب محل، روشن کردن هواکش و بازکردن پنجره‌ها، استفاده نکردن از محلول‌های غلیظ و بستن دستمال ضخیم مرطوب روی دهان و بینی می‌تواند تا حد زیادی از بروز آلرژی‌ها و پیشگیری از این مشکلات کمک کند.
کار‌شناسان وزارت بهداشت از مردم می‌خواهند که به توصیه‌های ایمنی روی برچسب محصولات مانند پوشیدن دستکش و ماسک هنگام استفاده از محصولات سوزاننده، توجه کنند. استفاده از مواد شوینده شیمیایی ممکن است موجب تشدید بیماری‌های قلبی، عروقی و ریوی شود؛ مواد شوینده شیمیایی روی زنان باردار، افراد مسن و کودکان بیشتر آسیب رسان است. افراد هنگام استفاده از شوینده‌ها باید مطمئن شوند که استفاده، نگهداری و دفع این موادشیمیایی، مطابق با دستورالعمل سازنده است.
نگهداری از مواد خطرناک پاک کننده در مکانی دور از دسترس کودکان، محکم بستن در محصولات شیمیایی و پاک کننده‌ها و نگهداری از فرآورده‌های حاوی موادشیمیایی پرخطر در ظروف ویژه از دیگر توصیه‌های کار‌شناسان وزارت بهداشت درباره مواد شوینده و پاک کننده به شمار می‌رود. در صورت جابجا کردن مواد شوینده و پاک کننده، بقیه ماده باید به ظرف اصلی بازگردانده شود؛ هرگز نباید برچسب روی ظروف مواد شیمیایی را برداشت، اگر برچسب روی ظروف دچار پوسیدگی شد لازم است دوباره روی آن بر چسب زده شود.
بیماری های تنفسی و مشکلات بلع غذا ، دردهای شدید گلو ، بینی و چشم را از عوارض تماس با این گونه مواد شیمیایی است و این مواد باعث کاهش بینایی می شوند. سوزش مری ، تهوع ، استفراغ همراه با خون و دردهای شکمی از عوارضی هستند که هنگام تماس با مواد شوینده و پاک کننده ها در دستگاه گوارش بروز می کنند. کاهش ناگهانی فشار خون و بی حالی از دیگر عوارض تماس مستقیم و زیاد با مواد شیمیایی است ، تماس زیاد با مواد شیمیایی مشکلات پوستی ، تحریک و سوزش پوست را به وجود می آورند.
اقدام ضروری در مسمومیت‌های ریوی
اولین و بهترین اقدام برای مسمومان ریوی، خروج سریع فرد از محل سربسته و استفاده از هوای آزاد و قرار گرفتن در معرض جریان هوا است زیرا استنشاق هوای تازه، تنفس را تسهیل کرده و موجب آرامش می‌شود. همچنین استفاده از بخور به ویژه بخور سرد بسیار کارآمد بوده و خودداری از صحبت کردن نیز مفید است. ارجاع هرچه سریع‌تر آسیب دیدگان و مسمومان به پزشک یا تماس با اورژانس در این موارد ضروری است.
آسیب ناشی از مواد شوینده بر چشم
انواع مواد شیمیایی می‌توانند به چشم آسیب برسانند، مواد شوینده و رنگ بر از جمله خطرناک‌ترین مواد برای چشم به شمار می‌روند و در صورت تماس با چشم به سرعت قرنیه را زخم کرده و حتی در موارد شدید‌تر می‌توانند به سوراخ شدن کره چشم منجر شوند. مواد شوینده همچنین می‌توانند موجب ایجاد زخم‌های شدید در پلک شده و چسبندگی‌های کره چشم و پلک را به همراه داشته باشند. آسیب ناشی از این مواد ممکن است آن قدر جدی باشد که بینایی به طور کامل از بین برود بنابراین استفاده از عینک حفاظتی جهت کاهش آسیب چشم‌ها توصیه می‌شود.
اگر هنگام استفاده از مواد شوینده ، ضدعفونی ، سفیدکننده و پاک کننده ها ، مواد شیمیایی موجود در آنها به چشم پاشیده شد ، فورا چشم را به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه زیر شیر آب قرار داده سپس به پزشک مراجعه شود.
نکات ایمنی و بهداشتی در نگهداری و استفاده از مواد شوینده
امروزه با توجه به تنوع در تولیدات کارخانه ای مواد شوینده ، سفیدکننده و مانند آنها امور شستشو و بطور کلی تمیزکاری در خانه و یا حتی محیط های دیگر نه تنها سرعت یافته، بلکه راحت تر شده است. البته مواد طبیعی گوناگونی مانند نمک طعام، آب لیموترش، گلیسرین، سرکه سفید، جوش شیرین و… نیز وجود دارند که برای لک بری و سفید کردن مورد استفاده قرار گرفته و بسیار مفید نیز هستند، ولی برای کلیه موارد کافی نبوده لذا همه ما مجبور به استفاده از محصولات شیمیایی کارخانه ای هستیم که استفاده از آنها نیازمند رعایت نکاتی است که در ذیل به آنها اشاره می شود:
– مواد شوینده ، ضدعفونی کننده و سفیدکننده را در کمد نگهداری کنید که در آن قفل شده و قابل دسترس بچه ها نباشند.
– قراردادن موادی از این دست در کابینت های زمینی آشپزخانه، ممکن است خطرات بسیاری را برای کودکان ایجاد کند.
– اگر در خانه تان با یکی از مواد یاد شده، مشغول کار هستید و کودک شما در نزدیکی تان مشغول بازی است به هنگام ترک آن مکان حتی بطور موقتی برای جوابگویی زنگ در یا تلفن، کودک را به همراه خود ببرید.
– بر روی قوطی مواد یاد شده حتما برچسبی حاوی نام کالا و جمله «خوردنی نیست» بچسبانید.
– به هنگام استفاده از مواد شوینده از دستکش و عینک استفاده کنید، زیرا ممکن است این مواد قابل اشتعال و انفجار باشند.
– اگر از مواد سفیدکننده و انواع اسیدها استفاده می کنید، مراقب باشید که به پوست، چشم و حتی لباس شما نپاشد. در صورتی که حتی قطره ای از آن با چشم شما تماس پیدا کرد، به سرعت چشم تان را با آب فراوان بشویید.
– هنگامیکه برای شستشوی سرویس های بهداشتی از مواد فوق استفاده می کنید، حتما پنجره ای را در آن مکان باز کرده و در صورت وجود هواکش، آن را روشن کنید. در ضمن برای شستشو از آب داغ استفاده نکنید، زیرا بخارات ناشی از محلول آب داغ و مواد شوینده، سبب مسمومیت تنفسی شود.
– از کار با مواد شیمیایی قابل اشتعال در نزدیکی شعله گاز بپرهیزید، زیرا ممکن است همین بی احتیاطی سبب بروز آتش سوزی عظیمی در خانه تان شود.
– هرگز مواد شوینده مختلف را با هم دیگر مخلوط نکنید. اگر یک محصول شوینده برای پاک کردن سطحی کافی و کارساز نباشد، ابتدا با دستمال نمدار مواد قبلی را کاملا از روی سطح زدوده، سپس مواد جدید را استفاده کنید.
– هنگام کار با مواد شوینده و پاک کننده ها از استعمال دخانیات پرهیز شود.
– بهتر است مواد شیمیایی در سرویس های بهداشتی و در محلی امن و دور از دسترس کودکان قرار داده شود.
– همواره ظروف مربوط به نگهداری مواد شوینده را مورد بررسی قرار دهید تا مایعات داخل آن به خارج نفوذ نکند.
– مادران شیرده بیش از دیگر گروه ها در معرض آسیب پذیری مواد شیمیایی هستند ، این افراد باید از تماس با سفیدکننده و ضدعفونی کننده ها پرهیز کنند.
