فتق دیسک کمری چیست؟ راه های درمان آن!

فتق دیسک کمر یکی از مشکلات شایع ستون فقرات است که زمانی رخ می دهد که یک بخش از دیسک فضای بین مهره ها (لقمه) از محل خود خارج شده و به فضای اطراف فشار می آورد. این موضوع معمولاً در ناحیه پایین کمر (لومبار) رخ می دهد و می تواند درد و علائم دیگری را در ناحیه کمر و پایین بدن به دنبال داشته باشد.

انواع فتق دیسک

در حالت عادی، دیسک ها به عنوان وسایلی برای کاهش فشار بین مهره های کمری به کار می‌روند اما در صورت فتق دیسک، فشار بر دیسک ها افزایش می‌یابد و باعث شکاف شدن آن‌ها می‌شود. برخی از انواع فتق دیسک کمر به شرح زیر هستند:

1. فتق دیسک لگنی: این نوع فتق دیسک کمری در قسمت پایین کمر و ناحیه لگنی ایجاد می‌شود.
2. فتق دیسک سطحی: در این نوع فتق دیسک، قسمت شکاف شده دیسک به سمت ظهر یا پشت مهره کمری برخورد می‌کند و ممکن است به عصب‌های کمری فشار بیاورد.
3. فتق دیسک مرکزی: در این نوع فتق دیسک، لایه‌ی خارجی دیسک نیز شکاف شده و بخش مرکزی آن به سمت کانال نخاعی فشرده می‌شود.
4. فتق دیسک فرامرکزی: در این نوع فتق دیسک، بخش شکاف شده دیسک به سمت یک یا دو عصب کمری فشار می‌آورد.
5. فتق دیسک پوستیورال: در این نوع فتق دیسک، شکاف شده دیسک به سمت عصب‌های کمری در قسمت پشتی مهره‌های کمری فشار می‌آورد.
6. فتق دیسک فورامینال: در این نوع فتق دیسک، شکاف شده دیسک به سمت یکی از عصب‌های کمری در قسمت فورامن کمری فشار می‌آورد.

علت ایجاد فتق دیسک

فتق دیسک کمر معمولاً به دلیل ضعف مهره های کمری و فشار زیاد بر روی دیسک های بین مهره‌ها ایجاد می‌شود. این فشار می‌تواند به دلیل عوامل مختلفی ایجاد شود، از جمله:

1. بار زیاد و شدید بر روی کمر: بار زیاد و شدید بر روی کمر، از جمله بارهایی که در حین بلند کردن و جابجایی وزنه و یا انجام ورزش های سنگین اعمال می‌شود، می‌تواند باعث فشار زیاد بر روی دیسک های کمری شود و فتق دیسک کمر ایجاد کند.
2. ضعف عضلات کمری: ضعف عضلات کمری می‌تواند باعث افزایش فشار بر روی دیسک های کمری شود و فتق دیسک کمر ایجاد کند.
3. عوامل سنی: با پیر شدن، دیسک های بین مهره ها کمتر از قبل نرم و انعطاف پذیری کمتری دارند و این می‌تواند باعث افزایش احتمال ایجاد فتق دیسک کمر شود.
4. عوامل ژنتیکی: عوامل ژنتیکی نقش مهمی در ایجاد فتق دیسک کمر دارند. اگر فردی در خانواده تاریخچه فتق دیسک کمر داشته باشد، این احتمال بالاتر است که فرد دیگری در خانواده نیز این مشکل را تجربه کند.
5. شرایط زیستی: شرایط زیستی مانند سریع بودن و داشتن فشار شغلی بالا، نشستن به مدت طولانی و بدون استراحت، یا نداشتن رژیم غذایی سالم می‌تواند باعث افزایش احتمال ایجاد فتق دیسک کمر شود.

برای کسب اطلاعات در مورد سندرم پیریفورمیس و راه های درمان آن کلیک کنید

علائم فتق دیسک

فتق دیسک کمر می‌تواند با علائم مختلفی همراه باشد که شامل موارد زیر می‌باشد:

1. بی‌حسی یا بروز احساس گزگز: فشار بر روی ریشه عصبی که از کمر عبور می‌کند ممکن است باعث کاهش حساسیت در پاها، بی‌حسی و گزگز در پاها شود.
2. ایجاد اسپاسم عضلانی: فشار بر روی ریشه عصبی می‌تواند باعث ایجاد اسپاسم عضلانی در ناحیه کمر و پاها شود.
3. درد مداوم معمولاً در یک طرف بدن: درد شدید در ناحیه کمر و پاهای یک طرف بدن ممکن است ناشی از فتق دیسک کمر باشد.
4. درد سیاتیک: درد سیاتیک یکی از علائم شایع فتق دیسک کمر است که به دلیل فشار بر روی ریشه عصبی در ناحیه کمر و پاها ایجاد می‌شود.
5. کاهش واکنش در زانو و مچ پا: فشار بر روی ریشه عصبی می‌تواند باعث کاهش واکنش در زانو و مچ پا شود.
6. از دست دادن کنترل روده یا مثانه: در برخی موارد شدید، فشار بر روی ریشه عصبی ممکن است باعث از دست دادن کنترل روده یا مثانه شود.

تشخیص فتق دیسک

تشخیص فتق دیسک کمر بر اساس ترکیبی از تاریخچه بیماری، بررسی جسمانی، و آزمایش‌های تصویری انجام می‌شود. روش‌های تشخیص فتق دیسک کمر عبارتند از:

1. تاریخچه بیماری: پزشک شما ممکن است از شما درباره علائمی که تجربه می‌کنید، تاریخچه سلامتی، و عادات روزانه شما سوال کند. این اطلاعات می‌تواند به پزشک کمک کند تا تشخیص دقیق‌تری از وضعیت شما بگیرد.
2. بررسی جسمانی: پزشک شما ممکن است برای بررسی وضعیت شما از شما بخواهد که حرکات مختلفی انجام دهید و بررسی جسمانی کاملی از شما داشته باشد. این شامل بررسی حساسیت و بی حسی در پاها، قدرت عضلات، اسپاسم عضلانی و دیگر علائم مرتبط با فتق دیسک کمر است.
3. آزمایش‌های تصویری: برای تأیید تشخیص فتق دیسک کمر، پزشک شما ممکن است از آزمایش‌های تصویری استفاده کند. شامل MRI، CT scan و X-ray می‌شوند که همه آنها به پزشک کمک می‌کنند تا با دقت بیشتری به دیسک‌های کمری شما نگاه کند و بفهمد که آیا فتق دیسک کمر وجود دارد و یا خیر.

راه های درمان فتق دیسک

درمان فتق دیسک کمری به سبب نوع و شدت علائم مربوط به آن و وضعیت بیماری، متفاوت است. در ادامه، روش‌های درمان فتق دیسک کمری را شرح می‌دهیم:

1. درمان غیرجراحی: در صورتی که علائم فتق دیسک کمری شما نسبتاً شدید نباشد، درمان غیرجراحی ممکن است کافی باشد. این درمان‌ها شامل استراحت به مدت یک تا دو روز، تجویز داروهای ضد التهابی، آرام‌بخش و مصرف آب ورزشی می‌شود.
2. فیزیوتراپی: فیزیوتراپی می‌تواند به عنوان یک روش درمانی مؤثر برای کاهش علائم فتق دیسک کمری استفاده شود. درمان فیزیوتراپی شامل تمرینات استقامتی، تمرینات اصلاحی و تمرینات افزایش انعطاف‌پذیری می‌شود.
3. تزریقات: تزریقات می‌تواند به عنوان یک روش درمانی مؤثر برای کاهش التهاب و درد مربوط به فتق دیسک کمری استفاده شود. درمان تزریقات شامل تزریق کورتیکواستروئیدها و تزریق داروهای مسکن در منطقه مورد اختلاف می‌شود.
4. جراحی: در صورتی که علائم فتق دیسک کمری شما شدید و درمان‌های غیرجراحی نتیجه ندهد، باید به جراحی رجوع کنید. در جراحی فتق دیسک کمری، پزشک ممکن است دیسک شکاف شده را بردارد یا بخش آن را به هم فشرده کند.

درمان با ورزش

درمان فتق دیسک کمر با ورزش می‌تواند به کاهش درد و بهبود عملکرد بیمار کمک کند. اما باید توجه داشت که در صورت داشتن فتق دیسک کمر، باید از ورزش‌هایی که به صورت قوی و تنش برای کمر همراه باشند، اجتناب کرد. به همین دلیل، برخی از ورزش‌ها و حرکات کششی به منظور تسکین درد کمر برای فتق دیسک کمری مناسب هستند که در زیر به آن‌ها اشاره می‌شود:

1. تمرینات کششی: تمرینات کششی کمک می‌کنند تا عضلات و بافت‌های اطراف دیسک کمری که ممکن است فشار روی دیسک را افزایش دهند، آرام شوند. این تمرینات شامل کشش عضلات پشتی، کشش عضلات شکمی و کشش عضلات ران می‌شوند.
2. تمرینات تقویتی: تمرینات تقویتی مانند تمرینات ایستاده و تمرینات برای تقویت عضلات پشتی و شکمی می‌توانند به کاهش فشار بر روی دیسک کمری کمک کرده و بهبود عملکرد بیمار کمک کنند.
3. یوگا: یوگا به عنوان یک ورزش کم تاثیر می‌تواند به تسکین درد و کاهش فشار بر روی دیسک کمری کمک کند. تمرینات یوگا مانند پوزهای کششی، تمرینات تقویتی و تمرینات تنفسی می‌توانند بهبود عملکرد بیمار را فراهم کنند.
4. پیلاتس: پیلاتس به عنوان یک ورزش کم تاثیر به تقویت عضلات پشتی و شکمی کمک می‌کند و می‌تواند به تسکین درد کمر و کاهش فشار بر روی دیسک کمری کمک کند.
5. شنا: شنا به عنوان یک ورزش کم تاثیر می‌تواند به تسکین درد و کاهش فشار بر روی دیسک کمری کمک کند، همچنین تقویت عضلات پشتی و شکمی را نیز تقویت می‌کند.

جراحی فتق دیسک

درمان فتق دیسک کمری با جراحی معمولاً در صورتی انجام می‌شود که علائم بیمار شدید، قابل تحمل نباشد و درمان‌های غیر جراحی نتیجه ندهند. در زیر، انواع روش‌های درمان فتق دیسک کمری با جراحی را شرح می‌دهیم:

1. دیسکتومی: در این روش جراحی، پزشک بخش شکاف شده دیسک را برداشته و فشار روی عصب‌های کمری را کاهش می‌دهد. این روش جراحی به صورت باز یا با استفاده از لیزر انجام می‌شود.
2. لامینکتومی: در این روش جراحی، بخشی از عظمت مهره کمری که بالاتر از دیسک فتق دارد برداشته می‌شود تا فشار روی عصب‌های کمری کاهش یابد.
3. فوق لامینکتومی: در این روش جراحی، بخشی از عظمت مهره کمری که بالاتر از دیسک فتق دارد به همراه بخشی از لیگامانت های پشتی برداشته می‌شود تا دسترسی به دیسک فتق دار بهبود یابد.
4. میکرو دیسکتومی: در این روش جراحی، پزشک از یک میکروسکوپ کوچک استفاده می‌کند تا بخش شکاف شده دیسک را بردارد و فشار روی عصب‌های کمری را کاهش دهد.
5. دیسککتومی با روش تحریک حرارتی: در این روش جراحی، پزشک از یک سوزن حرارتی برای حرارت دادن به بخش شکاف شده دیسک استفاده می‌کند تا بخش شکاف شده دیسک را بردارد و فشار روی عصب‌های کمری را کاهش دهد.

استفاده از ارتوزها

ارتوز ها یا دستگاه های پشتی برای درمان فتق دیسک کمری استفاده می‌شوند. این دستگاه ها به شکل قاب پشتی به بدن بیمار نصب می‌شوند و به کمک آن، فشار روی منطقه فتق دیسک کمری کاهش می‌یابد. در ادامه به برخی از مزایای استفاده از ارتوز ها در درمان فتق دیسک کمری اشاره می‌کنیم:

1. کاهش درد: یکی از اصلی ترین مزایای استفاده از ارتوز ها در درمان فتق دیسک کمری، کاهش درد است. این دستگاه ها با کاهش فشار روی منطقه فتق دیسک کمری، به کاهش درد کمک می‌کنند.
2. کاهش التهاب: ارتوز ها همچنین می‌توانند به کاهش التهاب در منطقه فتق دیسک کمری کمک کنند. با کاهش فشار روی منطقه فتق دیسک کمری، خونرسانی به این منطقه بهبود می‌یابد و التهاب کاهش می‌یابد.
3. تثبیت فضایی: یکی از مزایای استفاده از ارتوز ها در درمان فتق دیسک کمری، تثبیت فضایی است. با نصب ارتوز، فضایی که برای حرکت در منطقه فتق دیسک کمری وجود دارد، کاهش می‌یابد و از ایجاد اضافی فشار بر روی فضای فتق دیسک کمری جلوگیری می‌شود.
4. عدم نیاز به جراحی: یکی از مزایای استفاده از ارتوز ها در درمان فتق دیسک کمری، عدم نیاز به جراحی است. برخی بیماران با استفاده از ارتوز ها به دلیل بهبود درد و التهاب، نیاز به جراحی را ندارند.
5. درمان غیرتهاجمی: استفاده از ارتوز ها در درمان فتق دیسک کمری یک روش درمانی غیرتهاجمی است. این روش درمانی بدون نیاز به جراحی است و معمولاً به عنوان یکی از روش های درمانی اولیه در درمان فتق دیسک کمری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در کل، استفاده از ارتوز ها می‌تواند به کاهش درد و بهبود عملکرد بیمار کمک کنند، اما برای تشخیص فتق دیسک کمری و تعیین درمان مناسب، باید به پزشک مراجعه کرده و نظر او را در این زمینه جویا شوید. همچنین، باید توجه داشت که استفاده ازارتوز ها نیز ممکن است با محدودیت ها و مشکلاتی همراه باشد که باید با پزشک معالج مشورت شود.

تفاوت فتق دیسک با بیرون زدگی دیسک

فتق دیسک و بیرون زدگی دیسک دو حالت مختلف در بیماری‌های کمری هستند که می‌توانند علائم مشابهی داشته باشند، اما در واقع دو حالت متفاوت هستند. در زیر، تفاوت بین فتق دیسک و بیرون زدگی دیسک را شرح می‌دهیم:

1. فتق دیسک: در این حالت، بخشی از دیسک (بیشتر در قسمت مرکزی دیسک) به خارج از محدوده دیسک خارج شده و فشار روی عصب‌های کمری را ایجاد می‌کند. این فشار می‌تواند به علائمی مانند درد کمر، درد شدید در پا، سردرد، سرفه و عطسه‌های ایجادکننده درد، بیماری‌های عصبی و… منجر شود.
2. بیرون زدگی دیسک: در این حالت، دیسک به خارج از محدوده دیسک خارج نمی‌شود، اما به دلیل فشار زیاد درون دیسک، بافت‌های دیسکی به خارج فشرده می‌شوند. این فشار به علائمی مانند درد کمر، درد شدید در پا، سردرد، سرفه و عطسه‌های ایجادکننده درد، بیماری‌های عصبی و… منجر می‌شود.

به طور کلی، تفاوت اصلی بین فتق دیسک و بیرون زدگی دیسک در مکان فشار و وضعیت دیسک است. در هر دو حالت، ممکن است علائم مشابهی را تجربه کنید، اما تشخیص درست و درمان مناسب نیازمند ارزیابی دقیق توسط پزشک است. در صورت تجربه هرگونه علائم مربوط به دیسک کمری، بهتر است به پزشک مراجعه کرده و تشخیص و درمان مناسب را برای خودتان تعیین کنید.