آنژیوکت یا کاتتر عروق محیطی، یک وسیله پزشکی است که برای تزریق مایعات درمانی به داخل عروق محیطی بیمار استفاده می‌شود. این وسیله تشکیل شده از یک کاتتر کوچک و انعطاف‌پذیر است که به عنوان یک لوله نازک و تخت در نظر گرفته می‌شود. آنژیوکت به وسیله پزشکان به کمک تصویربرداری پزشکی مانند رادیوگرافی یا تصویربرداری با ماهیچه‌ای به عروق محیطی بیمار وارد می‌شود. سپس مایع درمانی مثل دارو یا مواد مغذی به وسیله آنژیوکت به عروق تزریق می‌شود تا به ناحیه مورد نیاز در بدن بیمار برسد.
انواع آنژیوکت
آنژیوکت یک وسیله پزشکی مهم است که در تزریق مایعات درمانی یا انجام آنژیوگرافی به عروق محیطی بیماران استفاده می‌شود. انواع مختلفی از آنژیوکت وجود دارد که برای مقاصد مختلف در پزشکی به کار می‌روند. در زیر، برخی از انواع رایج آنژیوکت‌ها توضیح داده شده است:
- آنژیوکت تزریقی:
- این نوع آنژیوکت برای تزریق مایع درمانی به عروق بیماران استفاده می‌شود. معمولاً دارای یک لومن (سیاهچاله) است که مایع تزریقی از طریق آن وارد عروق می‌شود.
- آنژیوکت آنژیوپلاستی:
- این نوع آنژیوکت برای انجام آنژیوپلاستی استفاده می‌شود. آنژیوپلاستی به معنای گشودن یا توسعه عروق تنگ یا بسته است. این آنژیوکت دارای بالن است که بعد از وارد کردن به عروق، باد می‌شود تا عروق تنگ شده گشوده شوند.
- آنژیوکت اکسیژناسیون:
- این نوع آنژیوکت برای تزریق اکسیژن به عروق استفاده می‌شود. معمولاً در مواردی مانند نیاز به تراکم اکسیژن در عروق بیمارانی که نیاز به حمایت تنفسی دارند، به کار می‌رود.
- آنژیوکت جمع‌آوری نمونه:
- این نوع آنژیوکت برای جمع‌آوری نمونه‌های خون یا سایر مایعات بیماری به عروق استفاده می‌شود. نمونه‌های جمع‌آوری شده ممکن است برای تشخیص بیماری‌ها یا بررسی وضعیت بیمار مورد استفاده قرار گیرند.
- آنژیوکت اندازه‌گیری فشار:
- این نوع آنژیوکت برای اندازه‌گیری فشار در عروق استفاده می‌شود. معمولاً در مواردی مانند اندازه‌گیری فشار در عروق قلبی یا عروق مغزی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- آنژیوکت ترموآبلاسیون:
- این نوع آنژیوکت برای انجام ترموآبلاسیون (تخریب با حرارت) توده‌های بدخیم در عروق استفاده می‌شود. این فرآیند به عنوان روشی برای درمان برخی از توده‌های سرطانی مانند توده‌های کبدی استفاده می‌شود.
- آنژیوکت با پوشش مخاطی:
- برخی آنژیوکت‌ها دارای پوشش‌های مخاطی هستند که به عنوان ایجاد اختصاص عوامل دارویی به عروق به کار می‌روند. این پوشش‌ها معمولاً به عنوان نسخه‌های دارویی آنژیوکت استفاده می‌شوند.
اجزای آنژیوکت
آنژیوکت (کاتتر عروق محیطی) از چند قسمت مختلف تشکیل شده است که هر قسمت دارای وظایف خاص خود است. در زیر، اجزای مختلف آنژیوکت و کاربردهای آنها توضیح داده شده است:
- سر کاتتر:
- این بخش انتهای آنژیوکت است که به عروق وریدی واقع در داخل بدن بیمار وصل می‌شود.
- وظیفه اصلی سر کاتتر این است که مایع درمانی را به عروق تزریق کند یا نمونه‌های بیماری را جمع‌آوری کند.
- بدن کاتتر:
- بدن کاتتر بخش بلند و نازکی از آنژیوکت است که مایع درمانی یا دیگر مواد را از سر کاتتر به عروق منتقل می‌کند.
- این بخش از کاتتر عروقی بیشتر به صورت انعطاف‌پذیر و قابل تنظیم است تا به پزشک امکان توجیه کاتتر در مسیر مورد نظر را بدهد.
- مبدل کاتتر:
- مبدل کاتتر نقطه‌ای است که بین بدن کاتتر و سر کاتتر قرار دارد.
- این قسمت امکان اتصال کاتتر به سایر وسایل پزشکی یا دستگاه‌های تزریق را فراهم می‌کند.
- مهره کاتتر:
- مهره کاتتر یک قسمت کوچک است که معمولاً در نزدیکی مبدل کاتتر قرار دارد.
- این مهره می‌تواند روی کاتتر بکشیده شود تا جریان مایع را متوقف کند یا باز شود تا جریان مایع از کاتتر به عروق ادامه یابد.
- پورت و لومن:
- برخی از آنژیوکت‌ها دارای چندین پورت یا لومن (سیاهچاله‌ها) هستند که به منظور تزریق مایعات مختلف به عروق یا جمع‌آوری نمونه‌ها از عروق استفاده می‌شود.
- هر پورت معمولاً به منظور نوع خاصی از تزریق یا جمع‌آوری مایع مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- پوسته کاتتر:
- برخی از آنژیوکت‌ها دارای یک پوسته کاتتر به صورت لوله‌ای هستند که به عنوان حمایت و استحکام اضافی برای کاتتر عمل می‌کند.
- این پوسته کاتتر عادتاً به موقتی از کاتتر خارج می‌شود و بعد از استفاده دیگر نیازی به آن نیست.
- دسته:
- برخی آنژیوکت‌ها دارای دسته‌هایی هستند که به پزشک امکان کنترل بهتر کاتتر و موقعیت آن در داخل عروق را می‌دهد.
- راه‌انداز تزریق:
- برخی آنژیوکت‌ها دارای راه‌انداز تزریق هستند که به پزشک امکان تزریق مایعات به کاتتر را بدون نیاز به باز کردن پوسته کاتتر می‌دهد.
کاربرد آنژیوکت
آنژیوکت (کاتتر عروق محیطی) در پزشکی برای انجام مجموعه‌ای از فرآیندها و مطالبات کاربردی به کار می‌رود. در زیر، برخی از کاربردهای اصلی آنژیوکت توضیح داده شده است:
- آنژیوگرافی: آنژیوکت برای انجام آنژیوگرافی به کار می‌رود. در این روش، ماده‌ای مانند دیتریوم (یک ماده که قابلیت تصویربرداری در رادیوگرافی دارد) به وسیله آنژیوکت به عروق تزریق می‌شود. سپس با استفاده از تصاویر رادیوگرافی، ساختار و عملکرد عروق و عضلات محیطی بدن مشاهده و تحلیل می‌شود. این روش برای تشخیص مشکلاتی مانند تنگی یا انسداد عروق، خونریزی عروقی و مشکلات دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- آنژیوپلاستی: در این روش، آنژیوکت به عروق تنگ یا بسته وارد می‌شود. سپس یک بالن آنژیوپلاستیک (بالنی که باد می‌شود) از داخل آنژیوکت به عروق فرستاده می‌شود و سپس باد می‌شود تا عروق تنگ شده و گرفته‌شده گشوده شوند. این روش برای درمان تنگی‌های عروقی مانند تنگی عروق قلبی (آنژین صدری) و تنگی عروق پایین اندام‌ها (آنژین پایین‌اندامی) به کار می‌رود.
- تزریق دارو: آنژیوکت می‌تواند برای تزریق داروها به عروق محیطی بیمار به کار رود. این روش برای تجویز داروهایی که به سرعت به عروق نیاز دارند یا برای درمان بیماری‌هایی مانند سرطان و مشکلات قلبی-عروقی استفاده می‌شود.
- تغذیه مصنوعی: در مواردی که بیماران نتوانند از طریق دهان مواد غذایی را مصرف کنند، آنژیوکت به عروق محیطی برای تزریق تغذیه مصنوعی (معمولاً از طریق تغذیه وریدی) استفاده می‌شود.
- جمع‌آوری نمونه‌ها: آنژیوکت می‌تواند برای جمع‌آوری نمونه‌های خون یا سایر مایعات بیماری به کار رود. این نمونه‌ها برای تشخیص بیماری‌ها یا بررسی شرایط پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- تزریق مایعات درمانی: آنژیوکت برای تزریق مایعات درمانی به عروق بیماران استفاده می‌شود، از جمله مواد ضد التهاب، آنتی‌بیوتیک‌ها، و داروهای دیگر.
- برای کسب اطلاعات در مورد پیپت آزمایشگاهی و نحوه استفاده از آن کلیک کنید
نحوه استفاده از آنژیوکت
استفاده از آنژیوکت (کاتتر عروق محیطی) یک روش پزشکی حساس و دقیق است و باید توسط پزشک یا تیم پزشکی مجرب انجام شود. زیرا اشتباه در استفاده از آن می‌تواند عوارض جدی داشته باشد. در اینجا یک نمای کلی از مراحل استفاده از آنژیوکت آورده شده است:
- تهیه و تجهیزات ایمنی:
- قبل از هر چیز، ابزار و تجهیزات بهداشتی را آماده کنید. این شامل دستکش‌های پزشکی، ماسک، بندهای عملیاتی، و مواد ضدعفونی کننده می‌شود.
- همراهی بیمار:
- بیمار را به همراهی کرده و به او توضیح دهید که چگونه روند انجام آنژیوکت انجام می‌شود. اگر بیمار نیاز به بیهوشی دارد، مراقبت‌های بیهوشی را برای او فراهم کنید.
- انتخاب مکان ورود:
- پزشک مکان مناسبی را برای ورود کاتتر به عروق انتخاب می‌کند. معمولاً این مکان‌ها در دسته‌ها، پاها، گردن، یا عروق دیگری از بدن قرار دارند.
- آماده‌سازی محل و محل کاتتر:
- محل انتخاب شده باید با مواد ضدعفونی کننده تمیز شود. پزشک کاتتر را در محل انتخاب شده قرار می‌دهد و محل مورد نظر را می‌بندد.
- درج کاتتر:
- پزشک کاتتر را به عروق بیمار وارد می‌کند. این فرآیند تحت نظر رادیوگرافی یا تصویربرداری ممکن است انجام شود تا مسیر کاتتر در داخل عروق مشاهده شود.
- تزریق مایع درمانی یا انجام آنژیوگرافی:
- پس از قرار دادن کاتتر در محل مناسب، مایع درمانی (مثلاً دارو) به عروق تزریق می‌شود یا آنژیوگرافی انجام می‌شود.
- بهبود و بستن محل کاتتر:
- پس از اتمام استفاده از کاتتر، محل ورود کاتتر به عروق بسته می‌شود و دستکش‌ها و مواد ضدعفونی کننده محل مورد نظر مجدداً استفاده می‌شوند.
- پیگیری و نظارت:
- پس از استفاده از آنژیوکت، بیمار باید تحت نظر پزشک و تیم پزشکی قرار گیرد تا هر گونه عوارض یا مشکلات پس از استفاده از آنژیوکت را نظارت کنند.
عوارض آنژیوکت
- عوارض زمینه‌ای:
- عوارض معمولی مانند تحمل ناخوشایند در محل وارد شدن کاتتر به عروق، درد یا تورم در محل ورود کاتتر به عروق، خونریزی ملایم پس از جمع‌آوری کاتتر، و التهاب موضعی ممکن است رخ دهد.
- عوارض عفونی:
- افزایش خطر عفونت در محل وارد شدن کاتتر به عروق و یا در مسیر کاتتر از جمله عفونت‌های پوستی و عفونت‌های عروقی می‌تواند اتفاق بیافتد.
- تنگی یا انسداد عروق:
- استفاده از آنژیوکت ممکن است باعث تنگی یا انسداد عروق شود. این اتفاق معمولاً در محل ورود کاتتر به عروق اتفاق می‌افتد و می‌تواند باعث تشکیل لخته‌های خونی یا تراکم عروقی شود.
- ترک عروق:
- در برخی موارد نادر، استفاده از آنژیوکت ممکن است به ترک عروق (رخداد نادر) منجر شود که می‌تواند باعث خونریزی داخلی یا بیرونی شود.
- عوارض مرتبط با داروها یا مواد تزریقی:
- اگر داروها یا مواد تزریقی به عنوان بخشی از فرآیند استفاده از آنژیوکت استفاده شوند، عوارض ناشی از این مواد ممکن است رخ دهد. برخی داروها می‌توانند عوارض جانبی ناخوشایندی مانند حساسیت، تهوع، استفراغ، یا تأثیرات جانبی دیگر داشته باشند.
- عوارض تشخیصی:
- تصاویر رادیوگرافی یا تصویربرداری ممکن است عوارض تشخیصی ناشی از استفاده از آنژیوکت ایجاد کنند، مانند تصویر‌های متفاوت میان عروق.
- عوارض سیستمیک:
- در برخی موارد، عوارض سیستمیک یعنی عوارض کلی بدن ممکن است به دلیل استفاده از آنژیوکت رخ دهد، مثلاً ایجاد تغییرات در فشار خون بدن.
