ست سرم
ست سرم و کاربرد آن
ست سرم یکی از وسایل پزشکی پرکاربرد است که در انواع مختلف برای تزریق درون وریدی یا تزریق مستقیم به رگ استفاده میشود. این وسیله برای تزریق زیرپوستی یا ماهیچهای محدودیت وجود دارد، بنابراین استفاده از ست سرم بسیار ضروری است. ست سرم علاوه بر مراکز درمانی، در صورتی که از افراد بیمار یا سالمند در خانه پرستاری میکنید که نیاز به دریافت مواد مغذی از طریق تزریق وریدی دارند هم مورد استفاده قرار میگیرد.
یکی از کاربردهای ست سرم، تزریق مایعات به بیماران است. بیماران مختلف از نظر محدوده ایمنی مصرف روزانه مایعات با هم تفاوت دارند و این موضوع بر اساس وضعیت عمومی، وزن و سن بیمار تعیین میشود. به عنوان مثال افرادی با بیماریهایی مانند دیابت، نارسایی قلبی، نارسایی کبدی و … روزانه به مصرف کمتری مایعات نیاز دارند. محدوده ایمنی مصرف مایعات برای بیماران توسط پزشک تعیین میشود، با این حال برای بزرگسالان سالم، این محدوده مصرف (مایعاتی که از طریق سرم تزریق میشود یا مایعاتی که به صورت نوشیدنی مصرف میشود) باید به ازای هر کیلوگرم وزن بدن بین ۳۵ تا ۵۰ میلیلیتر در روز باشد. برای مثال، یک فرد بزرگسال با وزن معادل ۱۰۰ کیلوگرم میتواند روزانه بین ۳۵۰۰ تا ۵۰۰۰ میلیلیتر (3.5 تا 5 لیتر) مایعات دریافت کند. به همین دلیل استفاده از ست سرم برای مواقعی که نیاز است مقدار زیادی مایع را به بدن بیمار تزریق کنیم یا زمانی که قرار است دارو را در مقدار مشخصی از مایع رقیق کنیم، میتواند به ما کمک کند.
یکی دیگر از مواردی که ست سرم میتواند به ما کمک کند، زمانی است که نیاز به تزریق سریع دارو داریم. از آنجایی که تزریق با سرم مستقیما به خون میرسد، یکی از سریعترین شیوههای تزریق وریدی محسوب میشود. در برخی از موارد، داروهایی را که باید به صورت پیوسته و به مقدار دقیقی به بیمار تزریق شود، میتوان در سرم قرار داد تا به تدریج به بدن بیمار تزریق شوند. این موضوع میتواند برای درمان بیمارانی با بیماریهای شدید مانندسرطان، بسیار مفید باشد.
علاوه بر این، ست سرم میتواند برای تزریق محلولهایی که حاوی مواد مغذی مانند الکترولیتها، قند، پروتئین، ویتامین و مواد معدنی هستند، استفاده شود. این مواد مغذی میتوانند به بیمارانی که نمیتوانند به صورت خوراکی غذا و مایعات مورد نیاز خود را دریافت کنند، کمک کنند. به عنوان مثال، برای بیمارانی که به دلیل بیماریهای گوارشی قادر به مصرف غذا و مایعات نیستند، ست سرم میتواند به عنوان راهی برای تامین مواد مغذی مورد نیاز این وسیله استفاده شود.
در طول سالهای گذشته، تکنولوژی ست سرم به شدت پیشرفت کرده است، و امروزه ست سرمهایی وجود دارند که به راحتی قابل استفاده هستند و میتوانند در خانه یا محیطهای دیگری استفاده شوند. برخی از این ست سرمها به صورت یکبار مصرف هستند و برخی دیگر قابلیت استفاده مجدد دارند.
از دیگر کاربردهای ست سرم میتوان به تزریق محلولهایی که حاوی داروهایی هستند که برای تسکین درد، کنترل التهاب، و یا درمان عفونتها استفاده میشوند، اشاره کرد. در برخی از موارد، داروها را میتوان در مقدار مشخصی از محلولهای قابل تزریق رقیق کرد تا به تدریج به بدن بیمار تزریق شوند. این روش درمانی میتواند برای بیمارانی که نمیتوانند داروها را به صورت خوراکی مصرف کنند، مناسب باشد.
اجزای تشکیل دهنده ست سرم
محفظه قطره یا محفظه سرم
اولین بخشی که در ست سرم وجود دارد، محفظه قطره یا محفظه سرم است. این بخش زیر کیسهای قرار میگیرد که مایع مورد نظر در آن قرار دارد و وظیفهی آن انتقال مایع از کیسه سرمبه درون محفظه است. در واقع، محفظه قطره همان قسمتی است که پزشک یا پرستار از آن برای تنظیم سرعت ورود مایع به بدن استفاده میکنند. سرعت سرم، بر اساس تعداد قطرات خروجی از این بخش، تعیین میشود. به عنوان مثال، اگر در طی یک دقیقه ۲۰ قطره از کیسه سرم به محفظه قطره ریخته شود، سرعت سرم ۲۰ gtt/min است.
محفظه قطره باید همواره تا نصفی از ظرفیتش پر باشد. در صورتی که از این میزان بیشتر باشد، قادر به شمارش تعداد قطرات و محاسبه میزان تزریقک نخواهیم بود. همچنین، قبل از وصل کردن محفظه قطره به کیسه حاوی مایع، باید دقت کنیم تا اجازه ندهیم هوا به داخل سیستم گردش خون وارد شود. عدم اتصال صحیح این بخش میتواند بسیار خطرناک باشد و باعث مسدود شدن رگهای خونی یا ایست قلبی شود.
اسپایک به همراه محافظ
اسپایک، قسمتی است که به کمک آن، ست سرم به انتهای کیسه سرم متصل میشود. این بخش نسبتاً تیز و باریک است و به شکل یک سوزن طراحی شده است. وقتی کیسه سرم آویزان شده و به انتهای آن اسپایک وصل میشود، مایع درون کیسه میتواند به محفظه قطره جریان پیدا کند. این بخش باید به دقت و با استفاده از تکنیکهای بهداشتی، به کیسه سرم وصل شود تا هوا واکنشهای نامطلوب و خطرناکی ایجاد نکند.
بعضی از ستهای سرم همراه با محافظ هستند. محافظ، بخشی است که بر روی اسپایک نصب میشود و وظیفهی آن جلوگیری از ورود هوا به سیستم گردش خون است. با وجود محافظ، در صورتی که وصل کردن ست سرم صحیح نباشد، هوا به داخل سیستم وارد نخواهد شد و خطرات جدی برای بیمار ایجاد نمیکند.
لولهی سرم
لولهی سرم، بخشی است که مایع از محفظه قطره به بدن بیمار منتقل میشود. این لولهها از موادی ساخته میشوند که مقاومت کافی در برابر فشار و انعطاف دارند. همچنین، باید به حداقل برسانند که احتمال خوردن واردات هوا به داخل رگهای خونی بیمار کاهش یابد. برخی از لولههای سرم، دارای رنگهای مختلف هستند که به منظور تمایز و استفاده در شرایط خاص طراحی شدهاند.
کلاهک
کلاهک، بخشی است که به محفظه قطره متصل میشود. این بخش شبیه به یک سرکلاه است که از آنجایی که بر روی سرم نصب میشود، به آن کلاهک گفته میشود. وظیفهی این بخش، جلوگیری از ورود هوا به داخل سیستم گردش خون است. همچنین، به کمک کلاهک، میتوان سرعت جریان مایع درون محفظه قطره را تنظیم کرد.
در نهایت، باید به این نکته توجه داشت که استفاده از ست سرم، باید توسط پرستار یا پزشک متخصص صورت گیرد.