زمانی که پوست تحت فشار طولانی‌مدت قرار بگیرد، در فرد عارضه‌ای تحت عنوان زخم بستر به وجود می‌آید. زخم فشاری عنوان دیگری بوده که به این ضایعه اطلاق شده است. پاشنه و بین باسن‌ها رایج‌ترین نقاط به منظور ایجاد این زخم هستند؛ زیرا هیچ نوع عضله‌ای بین آن‌ها دیده نمی‌شود. افراد مختلفی کاندید مبتلا به این بیماری هستند و از روی نشانه‌ها و علائم مختلفی می‌توان به وجود آن پی برد. در ادامه به صورت کامل به این ضایعه خواهیم پرداخت و راه‌های درمانی را با شما به اشتراک خواهیم گذاشت؛ پس همراه ما باشید.
چه دلایلی باعث ایجاد زخم بستر می‌شوند؟
همان‌طور که اشاره کردیم وقتی روی پوست فشار زیادی اعمال شود و گردش خون در بدن اتفاق نیفتد، در آن صورت فرد مستعد ابتلا به زخم فشاری یا بستر خواهد بود. همچنین اگر فرد با محدودیت حرکتی روبه‌رو شود نیز ممکن است به این عارضه دچار شود؛ زیرا یک جا نشستن به مدت طولانی باعث آسیب‌پذیر شدن پوست خواهد شد. به طور کلی دو عامل بسیار مهم وجود دارند که می‌توانند امکان ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. اصطکاک و فشار این دو گزینه هستند. زمانی که یک نقطه از بدن دائماً در معرض فشار باشد، در آن صورت گردش خون به شکل قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند. برای اینکه به بافت بدن مواد غذایی و اکسیژن برسد، عملکرد درست گردش خون اهمیت دارد. عدم گردش خون درست باعث کاهش مواد غذایی و اکسیژن می‌شود و در نهایت بافت آسیب خواهد دید.
این فشارها بیشتر روی نواحی بدون چربی و ماهیچه دیده می‌شوند. از جمله این مناطق می‌توانیم به ستون فقرات، دنبالچه، کتف‌ها، ناحیه لگن، پاشنه پا و آرنج‌ها اشاره داشته باشیم. افرادی که بر اثر بیماری نباید چند روز تکان بخورند، اصلی‌ترین کاندید ابتلا به این بیماری هستند. همچنین گاهی اوقات پوست بدن به لباس و یا تخت‌خواب کشیده می‌شود. در این صورت اگر پوست در قسمتی دارای جراحت بوده باشد، آسیب‌پذیرتر خواهد بود و ممکن است درصد ابتلای فرد به زخم بستر افزایش پیدا کند. این خطر زمانی بیشتر خواهد شد که پوست مرطوب باشد. به غیر از موارد ذکر شده، محرک‌های دیگری نیز وجود دارند که احتمال ابتلا به این عارضه را افزایش می‌دهند؛ از جمله:
- نداشتن تحرک
- نداشتن ادراک حسی
- داشتن تغذیه نامناسب و همچنین کمبود آب
- برخی از بیماری‌های تأثیرگذار روی گردش خون (دیابت و…)
محل‌های تشکیل زخم فشاری شامل چه مواردی می‌شوند؟
شاید این سؤال برایتان پیش بیاید که چه محل‌هایی مستعد ابتلا به زخم بستر هستند؟ جواب سؤال شما همین‌جا است. بسته به نوع نشستن یا دراز کشیدن شما، محل تشکیل می‌تواند متفاوت باشد. به عنوان مثال اگر فردی بیشتر به پشت قرار بگیرد، در آن صورت زخم می‌تواند در نقاطی همچون پشت سر، پشت استخوان‌های کتف، پشت استخوان خاجی (ساکروم) و پشت پاشنه تشکیل شود. اگر حالت دراز کشیدن فرد روی شانه باشد، زخم روی نقاطی همچون کناره‌های سر، گوشه لاله گوش، برجستگی کناری لگن، برجستگی کناری زانو و همچنین روی قوزک خارجی دیده خواهد شد. افرادی که روی ویلچر می‌نشینند نیز مستعد زخم‌های فشاری هستند. در افراد ویلچری زخم‌ها بیشتر در پشت استخوان‌های کتف یا ستون مهره، روی ساعد یا ران و همچنین روی برجستگی باسن دیده می‌شوند.
چگونه از زخم بستر مراقبت کنیم؟
از مهم‌ترین مباحث که باید با آن آشنایی داشته باشید، نحوه مراقبت از زخم بستر است. اگر به موقع متوجه زخم شوید، از پیشرفت بیماری و خطرات احتمالی جلوگیری خواهید کرد. پرستار یا فرد مراقب باید نهایت دقت خود را در درمان زخم به کار بگیرد. مهم‌ترین نکات برای مراقبت از زخم‌های فشاری شامل گزینه‌های زیر می‌شوند:
- ناحیه‌ای که به زخم مبتلا شده است را به خوبی روغن بمالید و ماساژ دهید.
- برای شستشوی ناحیه آسیب‌دیده از آب و صابون استفاده کنید.
- برای محافظت از زخم می‌توانید آن را با پارچه تمیز پوشش دهید. همچنین پارچه را با یک تکه نوار دیگر ببندید.
- زخم و نواحی مربوطه نباید به هیچ عنوان تحت فشار قرار بگیرند.
- لازم به ذکر است در صورت مشاهده هر گونه زخم، ورم یا چرک سریعاً با یک پزشک دیدار داشته باشید.
به طور کلی هر زمان که علائم مربوط به زخم فشاری را مشاهده کردید، باید محل نشستن خودتان را تغییر بدهید. این کار از آن جهت انجام می‌شود که فشار از ناحیه مربوطه کاسته شود. اگر با گذشت 24 تا 48 ساعت هیچ‌گونه نشانه بهبودی مشاهده نکردید، حتماً به یک پزشک مراجعه کنید تا توصیه‌های لازم را به شما بدهد. همچنین با مشاهده نشانه‌های عفونت همچون تب، بوی بد، احساس گرما و افزایش قرمزی پوست نیز باید هر چه سریع‌تر با یک پزشک دیدار داشته باشید.
چگونه از ابتلا به زخم فشاری جلوگیری کنیم؟
به منظور جلوگیری از زخم بستر راه‌های مختلفی وجود دارند که می‌توانید از آن‌ها بهره ببرید. فهرست زیر مهم‌ترین راهکارها را به شما نشان می‌دهد:
- مراقبت از پوست بدن: فرد باید مدام پوست خود را بررسی کند. با بررسی می‌توانید متوجه شوید که کدام بخش از پوست تیره‌تر یا قرمزتر شده است. همچنین اگر متوجه شدید ناحیه‌ای که بیشتر روی آن می‌نشینید دچار تغییر شکل شده است، باید وضعیت خودتان را تغییر دهید.
- تغییر وضعیت بدن: برای اینکه از فشار بیش از حد روی یک نقطه از بدن جلوگیری به عمل بیاورید، به شما پیشنهاد می‌کنیم به صورت مکرر وضعیت بدن خودتان را تغییر دهید. همچنین برای اینکه سطح سخت به شما فشاری وارد نکند، از بالش‌های نرم بهره ببرید؛ پس در کل اجازه ندهید بدن شما در یک وضعیت ثابت باقی بماند.
استفاده از لگن بهداشتی: بیماران به دلایل مختلفی مجبور هستند از لگن بهداشتی استفاده کنند. اگر لگن بهداشتی نباشد، در آن صورت امکان ابتلا به زخم بستر نیز افزایش پیدا خواهد کرد. در زمان خرید لگن باید به آناتومی بدن دقت کنید. همچنین لگن باید به گونه‌ای باشد که حریم شخصی بیمار را حفظ کند.
سخن آخر
در این مطلب سعی کردیم اطلاعاتی را درباره زخم بستر با شما به اشتراک بگذاریم. دلایل مختلفی وجود دارند که باعث ابتلا به این بیماری خواهند شد. وارد شدن فشار روی موضعی از بدن، نمونه‌ای از آن‌ها است. همچنین به منظور جلوگیری از ابتلا به این عارضه راهکارهای گوناگونی به چشم می‌خورند که مراقبت از پوست بدن یک مثال از آن‌ها است. در کل می‌توانید در خانه زخم فشاری خود را درمان کنید؛ اما اگر نشانه‌هایی از عفونت را مشاهده کردید، حتماً به یک پزشک مراجعه کنید.
