زخم بستر، به حالت از بین رفتن پوست و آسیب بدن گفته میشود که در اثر فشار های طولانی مدت در یک یا چند ناحیه بدن وارد می شود. با توجه به نام این بیماری، زخم بستر در حالت هایی رخ می دهد که بیمار در مدت زمان زیادی در بستر قرار دارد. حالت های دیگری که در آن زخم بستر رخ می دهد حالت بی تحرکی بیمار در بستر خود می باشد که این حالت در اثر بیهوشی و بی حالی فرد است. زخم بستر علاوه بر این موارد ممکن است در افرادی که به بدن آنها با نشستن در یک جای ثابت مانند ویلچر به مدت طولانی و یا قرار گرفتن بدن در گچ فشار وارد میشود رخ دهد. برای فردی که در بستر قرار دارد می بایست تغذیه و مراقبت پوستی به کار گرفته شود. در صورت عدم رعایت این موارد فرد دچار زخم بستر میشود.
بیماری زخم بستر چیست؟
بیشترین افرادی که در معرض خطر ابتلا به زخم بستر قرار دارند بیماران مبتلا به تغذیه نامناسب، مشکلات گردش خون و دیابت هستند. درصد تشکیل زخم فشار در نواحی از بدن که پوست بر روی برجستگی استخوان قرار گرفته و همچنین بافت چربی و بافت عضلانی در آن ناحیه کم بوده بیشتر است. استخوان ساکروم نمونه ای از نواحی بدن است که دارای بافت عضلانی کمتری بوده و احتمال تشکیل زخم بستر در آن بیشتر است. چند نمونه از علل های شایع و مهم ایجاد زخم فشار به این شکل می باشد: اولین علل شایع ایجاد زخم بستر فشار و اصطکاک می باشد. توجه داشته باشید که تخریب پوستی در زخم هایی که از فشار و اصطکاک نشأت می گیرد از سطح پوست آغاز شده و به تدریج به عمق پوست میرسد و بافت های زیرین و عضلات آن نیز مبتلا می شوند.
روش های درمان زخم بستر چگونه است؟
اما در زخم هایی که از نیروهای برشی نشأت می گیرد، تقابل جاذبه زمین و وزن بخشی از بدن منجر به ایجاد زخم بستر میشود. در اثر تقابل بافت نرم و سخت نکروز و زخم در عمق بافت های پوستی زخم فشار ایجاد می شود. از آن جهت که این بیماری بر روی پوست با نگاه کردن و لمس قابل تشخیص نیست. برای جلوگیری از بیماری زخم بستر و پیشرفت آن نیاز است تا برای بدن مراقبتهای تخصصی و معاینه انجام شود. چرا که با مبتلا به این بیماری ظاهر پوست کاملاً سالم می باشد. عوامل و موارد دیگری که در ایجاد زخم فشار موثر هستند شامل: ادرار و مدفوع، رطوبت، ترشحات بیش از حد زخم تعریق زیاد، اختلال حس، مصرف دخانیات، اختلال گردش خون و بیماری های زمینه ای می باشد.
همچنین جهت جلوگیری از ایجاد زخم بستر میتوانید از تخت های بیمارستانی مناسب استفاده کنید
زخم بستر در نواحی پشت مانند: پشت استخوان خاجی، پشت استخوان کتف، بین دو برجستگی، پشت پاشنه و همچنین پشت باسن شکل می گیرد که فرد در بستر خود به مدت زمان زیادی به حالت دراز کشیده قرار گرفته باشد. همچنین بیمارانی که در مدت زمان طولانی به یک طرف پهلو دراز میکشند، زخم فشار آن ها در نواحی برجستگی کناری لگن و برجستگی کناری زانو ایجاد می شود. بیماران دیگری که به دلیل مشکلات و بیماری نخاعی و یا موارد دیگر در مدت زمان طولانی بر روی صندلی چرخدار می نشینند، زخم فشاری در محل هایی مانند بین دو برجستگی باسن، پشت استخوان ستون مهره ها و قسمتی از باسن که در روی صندلی قرار میگیرد ایجاد می شود.
بررسی و معاینه مکرر پوست در جهت تشخیص علائم احتمالی زخم بستر برای بیمارانی که در مدت زمان زیادی در بستر هستند و یا بر روی ویلچر می نشیند ضروری می باشد. چرا که آنان قادر به تعویض حالت و پوزشن خود به طور مرتب نمی باشند.
درمان زخم بستر در سالمندان
پس از تشخیص هرگونه علائم بیماری زخم فشار، می بایست به یک متخصص مراجعه کرد. بیمارانی که از ویلچر استفاده می کنند برای جلوگیری از ایجاد زخم فشار در ناحیه بدن خود می بایست به مدت هر یک ساعت پوزیشن خود را تغییر دهند. علاوه بر آن می‌توانند به کمک دست و دستگیره های صندلی بدن خود را به طور مرتب از روی صندلی بلند کنند. علائم بیماری زخم فشار نسبت به مرحله آن متفاوت می باشد. برای مرحله بندی این بیماری لازم است تا توسط یک متخصص بررسی شود. زخم فشاری درجه ۱ مربوط به حالتی است که پس از اعمال فشار بافت برگشت ناپذیر بوده زخم نفوذ کرده و اپیدرم از لایه زیرین جدا می شود.
تشک های مواج ضد زخم بستر یکی از بهترین تجهیزات جهت جلوگیری از زخم بستر میباشد
زخم فشاری درجه ۲ به تشکیل تاول مربوط می شود. در زخم فشاری درجه ۳ افزایش زخم تا بالای عضله می باشد. زخم فشار درجه ۴ از بین رفتن بافت عضله و رسیدن زخم به استخوان است. در درجه زخم بستر ۵ پس از رسیدن زخم به استخوان احتمال عفونت آن بسیار بالا می باشد. برای جلوگیری از ایجاد زخم فشار در افراد، تغییر حالت فرد و یا همان تغییر پوزیشن از موثرترین روش های جلوگیری می باشد هنگام تغییر حالت بدن باید مراقب بود تا پوست دچار آسیب و کشش نشود. برای جلوگیری از تشدید زخم می بایست بدن در حالتی قرار گیرد که به قسمت هایی که دچار زخم بوده فشار کمتری وارد شود. بدنی که دچار زخم فشار شده لازم است تا به طور مرتب از آب گرم و صابون ملایم برای شستشو استفاده شود و پس از آن خشک گردد. همچنین علاوه بر آن میبایست روزانه پوست بیمار و همچنین نواحی که در آنها احتمال زخم بیشتر است با دقت بررسی شود.
انواع زخم بستر چگونه است؟
بدن بیمار باید دور از تماس ادرار و مدفوع و در حالت تمیز و خشک نگهداشته شود. علاوه بر آن می بایست بیمار با پروتئین، ویتامین، تغذیه مناسب، مواد معدنی و همچنین آب تقویت شود. درجه و وسعت زخمی که بر روی بدن ایجاد میشود نوع درمان را مشخص میکند. در اولین مرحله میبایست فشار بر روی بدن برداشته شده و تغییر پوزیشن انجام گیرد. برای انجام این کار تشک های مواج بسیار مناسب هستند. مراحل های بعدی با توجه به زخم، مربوط به درمان های تخصصی و پانسمان برای احیای بافت آسیب رسیده می باشد. همانطور که ذکر شد برای درمان زخم بستر به تغییر موقعیت نیاز است و می بایست همواره حالت بیمار تغییر یابد. این تغییر حالت در نهایت باعث کم شدن فشار و کاهش استرس شده و مانع ایجاد زخم فشار میشود.
این بیماری درمان های دیگری دارد و درمان زخم بستر با عسل یک نمونه از روش های موثر برای بهبود این بیماری می باشد. عسل با خاصیت ضد عفونی خود در تسکین و درمان زخم بسیار موثر است. علاوه بر آن عسل باعث کاهش خارش در نواحی زخم و همچنین تسکین درد میشود. برای شروع درمان زخم بستر با عسل لازم است با استفاده از مخلوط شکر و عسل این مخلوط به طور ضخیمی به کمک پانسمان بر روی زخم بسته شود. با انجام این پانسمان در روز تغییرات و بهبود زخم را مشاهده خواهید کرد. از روشهای درمانی دیگر که مرسوم بوده و به طور معمول بیشترین استفاده را برای ترمیم زخم فشار دارد، روش پماد درمانی می باشد. استفاده از پماد بر روی زخم مانع پیشرفت زخم شده و از گسترش آن جلوگیری میکند. پماد هایی که به منظور درمان زخم فشار موجود هستند در جهت درمان و حفاظت زخم انتخاب می شود.
تغییرات بدنی برای جلوگیری از زخم
هرگونه از پماد زخم بستر کارایی خاص خود را داشته و برای درجات مختلف زخم بستر استفاده می شود. به عنوان مثال پماد کالاندولا برای زخم بستر یکی از روشهای پماد درمانی برای درمان این بیماری می باشد. این پماد خاصیت ضد التهابی دارد و سرعت تشکیل سلول های جدید و جریان خون در ناحیه زخم بستر را افزایش میدهد و در نهایت باعث درمان هرچه سریعتر زخم میشود. پماد کالاندولا با عصاره گل کالاندولا تهیه می شود و عصاره این گل نیز به بهبود زخم کمک می کند. زخم بستر در سالمندان نیز از شایع ترین بیماری آنها به شمار می رود. سالمندانی که در مدت زمان زیادی در بستر قرار دارند و در حال استراحت هستند احتمال مبتلا به زخم بستر در آنها زیاد میباشد. درمان زخم بستر در سالمندان در مراحل اول با انجام مراقبتهای مربوط به آن و استفاده از داروها بسیار آسان می باشد.
همچنین تجهیزات هتلینگ استاندارد میتواند تاثیر بسیار زیادی در راحتی بیماران بیمارستانی و جلوگیری از بیماری هایی همچون زخم بستر داشته باشد
فشار های طولانی مدت در سالمندان در یک یا چند نقطه از بدن در نهایت باعث ایجاد زخم هایی میشود که این زخم ها همان زخم بستر هستند. افراد سالمند که به بیماری های وخیم مبتلا هستند و به اجبار در حالت استراحت در بستر می خوابند، در این مدت زمان به بیماری زخم بستر مبتلا می شوند. این بیماری در صورتی که جلوگیری و درمان نشود بسیار وخیم شده و مقدار زخم آن عمیق تر می شود. زخم بستر درمان های دیگری نیز دارد که به عنوان درمان زخم بستر در منزل شناخته می شود. درمان زخم بستر با آب نمک یکی از روش های بهبود این بیماری است. در این روش از درمان محل زخم باید با آب شور تمیز شود. زخم هایی که تمیز نمی شوند در معرض التهاب و عفونت قرار می گیرند. آب نمک باعث می شود پوست های مرده از بین برود و مایع اضافی کاهش یابد.
زخم بستر چگونه درمان میشود؟
به مقدار دو قاشق چای خوری نمک و یک فنجان آب بر روی حرارت جوشانده شود و پس از خنک شدن، محل زخم با استفاده از این آب شسته شود. این شستشو می بایست روزانه چند بار تکرار شود. از روش های دیگر درمان زخم بستر در منزل استفاده از زردچوبه میباشد. زردچوبه با خاصیت ضد عفونی کننده و آنتی اکسیدانی خود مقدار عفونت بر روی زخم را کاهش میدهد. برای شروع درمان با استفاده از زردچوبه ابتدا لازم است که محل زخم با استفاده از آب نمک ضدعفونی شده و پس از آن پودر زردچوبه بر روی محل زخم ریخته شود. مرحله درمان این روش سه مرتبه در روز می باشد. آلوورا از جمله گیاهانی است که برای درمان زخم بستر بسیار مناسب می باشد. این گیاه در جهت رطوبت رسانی به محل زخم استفاده می شود. آلوئه‌ورا با خاصیت تسکین دهندگی خود سرعت درمان را افزایش میدهد.
