کم آبی بدن و اثرات آن
کم آبی بدن وقتی اتفاق می‌افتد که بدن بیشتر از جذب مایعات، آن را دفع کند، به همین دلیل بدن دیگر برای انجام فعالیت‌های عادی و روزمره خود آب و مایعات کافی در اختیار ندارد. حال اگر مایعات از دست رفته از بدن را جایگزین نکنید، دچار کمبود آب بدن خواهید شد.
این وضعیت امکان دارد برای هر شخصی اتفاق بیافتد، اما برای کودکان خردسال و افراد مسن خطرناک است. شایع‌ترین علتی که برای کم آبی بدن در کودکان خردسال وجود دارد اسهال و استفراغ شدید است.
افراد مسن نیز به‌طور طبیعی قادر هستند حجم کمتری از مایعات را در بدن خود نگه دارند، علاوه بر این به دلیل درگیری با بیماری‌های مختلف و استفاده از داروهای مختلف احتمال کم آبی نیز تشدید می‌شود.
گفته بالا به این معنی است که حتی بیماری‌های به ظاهر ساده مانند عفونت ریه یا مثانه نیز می‌توانند موجب کم آبی بدن در افراد مسن شوند.
اگر در آب‌وهوای گرم به اندازه کافی آب ننوشید باز هم احتمال کمبود آب بدن در اثر تبخیر زیاد وجود دارد. معمولا با نوشیدن مایعات بیشتر می‌توانید کم آبی بدن را در سطح خفیف تا متوسط برطرف کنید اما برای درمان کم آبی شدید باید به پزشک مراجعه شود.
علائم کم آبی بدن
تشنگی همیشه شاخص قابل اعتمادی برای کمبود آب بدن نیست. بسیاری از افراد به‌ویژه افراد مسن تا زمانی که بدنشان کم آب نشده باشد احساس تشنگی نمی‌کنند. به همین دلیل بالا بردن مصرف آب در هوای گرم و توجه به بیماری‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است.
برای مطالعه مقاله چگونه در ماه رمضان کم آبی بدنمان را جبران کنیم؟ کلیک کنید.
1- پوست خشک، نشانه ی کم آبی بدن است
میزان مصرف آب بر سلامتی پوست تاثیر مستقیمی دارد. البته برخی موارد منطقه جغرافیایی و ژنتیک خانوادگی بر روی خشکی پوست اثر گذار است. یکی از اولین نشانه های کم آبی بدن خشکی پوست است. برای اینکه متوجه کم آبی پوست خود شویم می توانیم یک تست ساده انجام دهیم. پشت دستتان را نیشگون بگیرید و چند ثانیه صبر کنید. سپس پوست خودتان را رها کنید. اگر پوستتان با سرعت به حالت اولیه برگردد، مشکلی وجود ندارد. اما در صورتی که صاف شدن پوستتان زمان بیشتری نیاز داشته باشد، احتمالا با مشکل کم آبی بدن مواجه هستیم. بهتر است بر این نکته تاکید کنیم که هیچ چیز مثل خرید آب آشامیدنی و نوشیدن فروان آب نمی تواند جلوی خشکی پوست را بگیرد.
2- خشکی دهان، وقتی نمی توانیم غذایی را بخوریم
خشکی دهان یکی دیگر از نشانه های کم آبی بدن است. زمانی که دهان نمی تواند بزاق کافی تولید کند، دهان به سرعت خشک می شود. خشک شدن سریع دهان علامتی از نیاز شدید بدن به آب است. بنابراین اگر مدت طولانی است که با مشکل خشکی دهان مواجه هستید، به احتمال بالا بدن تان آب کافی دریافت نمی کند. نوشیدن 4 قوطی آب آشامیدنی نیم لیتری معادل 6 تا 8 لیوان می تواند تا حد زیادی از خشکی دهان و کم آبی بدن جلوگیری کند.
3- بوی بد دهان نشانه کم آبی بدن است
بوی بد دهان علاوه بر اینکه فرد و اطرافیانش را آزار می دهد، یک زنگ خطر جدی برای کم آبی است. البته بوی بد دهان می تواند نشانه ای از بیماری های دهان و دندان نیز باشید. برای مثال عفونت پنهان لثه موجب بوی بد دهان می شود. اما یک علت اصلی اصلی بوی بد دهان ترشحات نامتوازن بزاق است. زمانی که بزاق به اندازه کافی در دهان ترشح نشود، تعداد باکتری ها در دهان بیشتر می شود. افزایش تعداد باکتری ها سبب ایجاد بوی نامطبوع دهان می شود.
4- سوزش چشم، نتیجه کمبود آب بدن است
آب بر روی همه اعضای بدن تاثیر گذار است. جالب است بدانید خشکی و کمبود آب در بدن ممکن است باعث سوزش چشم ها شود. مصرف کم مایعات باعث کاهش اشک چشم می شود. این مساله به طور مستقیم بر روی عملکرد چشم ها اثر می گذارد. بنابراین اگر دچار سوزش چشم ها شده اید حتما میزان مصرف آب خود را افزایش دهید.
5- کاهش تعریق را جدی بگیرید
کاهش تعریق بدن یک زنگ خطر خیلی جدی برای کمبود آب بدن است. زمانی که بدن به اندازه کافی عرق نمی کند، یعنی کاملا بیابانی شده است. برای افزایش تعریق و تنظیم دوباره سیستم بدن باید آب کافی به آن وارد شود. بنابراین حتما به میزان تعریق خود توجه کنید. بدن از طریق عرق کردن دمای خود را تنظیم می کند. بنابراین کاهش تعریق آسیب جدی به دمای بدن و تمامی اعضای آن وارد می کند. این مساله خصوصا در فصل تابستان اهمیت بسیار زیادی دارد. به همین خاطر پیشنهاد می شود در فصل تابستان آب بیشتری و معادل یک گالن آب آشامیدنی 5 لیتری مصرف کنیم.
6- مغز توسط یک پوشش مایع مراقبت می شود
اگر احساس سردردهای موقتی می کنید، بهتر است میزان مصرف اب خود را افزایش دهید. معمولا این گونه سردردها بیشتر در فصل تابستان اتفاق می افتد. بهتر است بدانیم معمولا آفتاب نمی تواند دلیل سردرد باشد. ساختار مغز از یک پوشش مایع تشکیل شده است. زمانی که میزان آب بدن کم شده باشد، پوشش آبی بدن دچار چروک شده و سردرد ایجاد می شود. بنابراین در فصل تابستان و روزهای گرم حداقل هر چند ساعت یکبار یک بتری آب لاکچری 750 سی سی را مصرف کنید.
برای مطالعه مقاله علت غلظت خون و راههای درمان آن کلیک کنید.
7- کمبود آب، تنظیم فشار خون را بهم می زند
آب بیشترین حجم مایع خون بدن را تشکیل می دهد. در صورتی که آب بدن کم شود، فشار خون پایین می آِید. کاهش فشار خون خود را با علائمی چون سرگیجه و منگی سر نشان می دهد. سرگیجه به این خاطر اتفاق می افتد که خون به همه مغز پمپاژ نمی شود.
8- ضعف در انجام فعالیت های روزانه، نشانه کمبود آب است
اگر به اندازه کافی آب مصرف نکنیم، خون نمی تواند در بدن جریان پیدا کند. به این ترتیب برخی اعضا دچار کمبود خون و کمبود اکسیژن می شوند. معمولا در این حالت دچار خستگی و ضعف شدید می شویم. به طوری که حتی انرژی لازم برای انجام کارهای روزانه را هم نخواهیم داشت.
9- تعداد دفعات ادرار کردن کاهش می یابد
هرچقدر بیشتر مایعات مصرف کنید، نیاز بیشتری به دستشویی خواهید داشت. بنابراین کاهش میزان مصرف آب موجب اختلال در فرِآیند دفع مواد زاید شده و حتی به کلیه ها نیز آسیب جدی وارد می کند.
10- افزایش مصرف مواد قندی، کاهش آب بدن را به دنبال دارد
مصرف مداوم مواد شیرین و قندی باعث کاهش آب بدن می شود. در این مواقع بهتر است مصرف مواد شیرین را کاهش دهیم. از طرف دیگر استفاده مداوم از آب باعث هضم موثرتر مواد قندی جذب شده می شود.
11- یبوست، نشانه ی کاهش شدید میزان آب بدن
یکی از کارکردهای آب بدن، نرمی و انعطاف پذیری روده ها است. زمانی که آب به اندازه کافی به روده ها نرسد، روده ها بسیار سخت و سفت می شوند. سفتی روده ها فرآیند دفع مدفوع را دشوار می کند. بنابراین حتما برای گوارش بهتر و جلوگیری از یوبوست باید به طور حداقل بین 6 تا 8 لیوان آب مصرف کرد.
12- گرفتگی عضلات، آب به ماهیچه ها نمی رسد
اگر به طور مداوم دچار گرفتگی عضلات دست و پا می شوید، احتمالا مصرف میزان آب شما پایین است. معمولا مصرف کم آب عملکرد عضلات و ماهیچه ها را دچار اختلال می کند. مصرف مناسب آب می تواند این مشکل را برطرف کند.
علائم کم آبی در نوزاد یا کودکان خردسال
- خشکی دهان و زبان
- گریه بدون ریختن اشک
- خیس نشدن پوشک بچه طی سه ساعت
- چشم‌ها و گونه‌های فرو رفته
- موضع نرم گود شده در بالای جمجمه
- بی‌حالی و کج خلقی
علل کم آبی بدن
گاهی کم شدن آب بدن به دلایل خیلی ساده‌ای رخ می‌دهد. به‌عنوان مثال شما شاید به دلیل داشتن یک بیماری خاص یا نداشتن وقت کافی فراموش کرده‌اید آب بخورید یا چون در مسافرت هستید به آب آشامیدنی بهداشتی دسترسی ندارید.
سایر دلایل کمبود آب بدن عبارت هستند از:
- اسهال، استفراغ: اسهال شدید و حاد، یعنی اسهالی که به‌طور ناگهانی و شدید بروز پیدا می‌کند و قادر است در مدت زمان کوتاهی باعث از بین رفتن حجم زیادی از آب و الکترولیت در بدن شود. اگر استفراغ با اسهال نیز همراه شود، طبیعتا حجم دست رفته از مایعات و مواد معدنی بدن بیشتر خواهد بود.
- تب: به‌طور کلی، هر اندازه دمای بدن شما بالاتر رود، کمبود آب بدن برای شما نیز بیشتر است. اگر همراه با اسهال و استفراغ تب نیز داشته باشید شرایط خیلی حادتر می‌شود.
- تعریق بیش از حد: هنگام تعریق آب بدن شما کاهش پیدا خواهد کرد. حال اگر فعالیت شدیدی انجام دهید و در ادامه کار مایعات را جایگزین نکنید، بدن می‌تواند کمبود آب را تجربه کند. هوای گرم و مرطوب میزان تعریق و مایعات از دست رفته بدن را افزایش می دهد.
- افزایش حجم ادرار: علت این اتفاق ممکن است دیابت تشخیص داده نشده یا کنترل نشده باشد. بعضی از داروها مانند انواع ادرار آور و بعضی از داروهای فشار خون نیز می‌توانند منجر به کم آبی بدن شوند، چون به‌طور کلی حجم ادرار را افزایش می‌دهند.
عوامل خطرزا کم آبی بدن
هرکسی ممکن است دچار کم آبی شود، اما برخی از افراد زیر بیشتر در معرض این مشکل قرار می‌گیرند:
- نوزادان و کودکان: این گروه سنی اسهال و استفراغ بیشتری را تجربه می‌کنند، به همین دلیل در معرض کم آبی بدن هستند. آن‌ها حجم زیادی از مایعات بدن را در اثر تب شدید یا تعریق بالا از دست می‌دهند. نوزادان نیز به این دلیل که نمی‌توانند به شما بگویند تشنه هستند یا برای خود نوشیدنی تهیه کنند در معرض این مشکل قرار می‌گیرند.
- افراد مسن: با بالاتر رفتن سن وقتی میزان ذخیره مایعات در بدن کاهش پیدا می‌کند، بدن نیز نمی‌تواند در میزان مصرف آب صرفه‌جویی کند. این مشکلات با بیماری‌های مزمن مانند دیابت و زوال عقل و با استفاده از داروهای خاص افزایش می‌یابد. افراد مسن نیز ممکن است توانایی حرکت نداشته باشند، به همین علت دسترسی به آب برای آن‌ها محدود خواهد بود.
- افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن: داشتن دیابت کنترل نشده یا درمان نشده شما را در معرض خطر کم آبی قرار می‌دهد. بیماری‌های کلیوی نیز خطر این مورد را در اثر مصرف داروهای ادرار آور تشدید می‌کنند. حتی سرماخوردگی یا گلو درد شما را در معرض کمبود آب بدن قرار می‌دهد، زیرا هنگام بیماری افراد میلی به غذا خوردن و نوشیدن مایعات مختلف ندارند.
- افرادی که در فضای بیرون از خانه به انجام فعالیت خاصی مشغول هستند یا ورزش می‌کنند. وقتی هوا گرم و رطوبت‌دار است، خطر کمبود آب بدن و گرمازدگی افزایش پیدا می‌کند. دلیل آن این است که تحت چنین شرایط آب‌وهوایی، بدن نمی‌تواند به سرعت خنک شود و منجر به افزایش دمای بدن خواهد شد تا نیاز به مصرف مایعات مختلف را نیز افزایش دهد.
جبران کمبود آب بدن با 5 راه ساده و خانگی
در فعالیت های روزمره، ورزش کردن و یا در فصل های گرم سال که میزان تعریق بدن نیز زیاد است، میزان نیاز بدن به آب هم افزایش پیدا می کند. در چنین شرایطی اگر در زمان مناسب و به شیوه ای صحیح آب بدن را تامین نکنید ممکن است آسیب هایی جدی به مغز و بدن خود وارد کنیم. کم شدن آب بدن بطور مستقیم برروی خلق و خوی افراد، تمرکز و سطح انرزی بدن اثرگذار است و به زودی علائم کم آبی خود را نشان می دهند.
از طرفی با اینکه آب بهترین نوشیدنی برای رفع کم آبی بدن است، اما روش های بهتری نیز برای تامین آب بدن و رفع کم آبی وجود دارد. به همین دلیل بار دیگری که تصمیم به خرید آب آشامیدنی برای رفع تشنگی داشتید، به روش هایی که در ادامه معرفی می کنیم نیز نگاهی داشته باشید.
ترکیب آب هندوانه و لیمو ترش، معجزه ای بی نظیر برای رفع کم آبی بدن
مسلما شما هم این تجربه را داشته اید که نوشیدن آب به تنهایی کار خیلی لذت بخشی نیست. در هنگام تشنگی شاید نوشیدن آب ساده و خنک برای ما تجربه ای دلپذیر باشد، اما در فصل های گرم که احساس نیاز بیشتری به مصرف آب داریم نوشیدن آب به تنهایی کافی نیست. در چنین شرایطی برای تامین آب بدن و جلوگیری از کم آبی می توان به استفاده از نوشیدنی آب هندوانه و لیمو ترش روی آورد.
خوشبختانه طرز تهیه این نوشیدنی بسیار ساده است و همواره نیز در دسترس شما قرار دارد. با ترکیب آب هندوانه و آب لیموترش می توانید به مصرف روزمره این اسموتی بپردازید. در زمانی که حس می کنید بیشتر در معرض کم آبی هستید نیز مصرف خود را بیشتر کنید. اسموتی آب هندوانه و لیموترش یک نسخه خانگی و بسیار ساده برای رفع کم آبی بدن است.
برای رفع کم آبی بدن، شیر بنوشید!
با اینکه کمی عجیب به نظر می رسد، اما بر اساس تحقیقاتی که در سال های 2016 و 2017 انجام شده است، شیر نوشیدنی بسیار مناسبی برای رفع کم آبی بدن است. خصوصا اگر مشغول به ورزش هستید و دچار کم آبی شده اید استفاده از شیر بجای آب تاثیر بیشتر در رفع کم آبی بدن دارد.
زمانی که مشغول به ورزش هستید شاید حتی یک گالن آب آشامیدنی 19 لیتری هم پاسخگوی نیاز شما نشود! اما خبر خوبی که داریم این است که بجای نوشیدن مقدار زیادی آب، نوشیدن یک یا دو لیوان شیر کاملا کافی است. حتما نیازی نیز گالن شیر را سر بکشید! علاوه بر این شیر نوشیدنی بسیار مفیدی برای ریکاوری و تامین پروتئین، کربوهیدرات، ویتامین ها و مواد معدنی است. پس برایرفع کم آبی بدن می توانید از بسیاری راه های جایگزین استفاده کنید.
چای سبز درمانی بسیار مناسب برای رفع کم آبی بدن است
احتمالا شما هم شنیده اید که چای سبز بخاطر داشتن ترکیبات کافئین ممکن است باعث کم آبی و یا تشدید کم آبی در بدن شود. این در حالی است که آب همراه با چای سبز حتی با وجود کافئین حجم بیشتر از آب مورد نیاز بدن را تامین می کند. با دم کردن چای سبز به مدت 5 تا 10 دقیقه و نوشیدن حداقل سه بار در روز می توانید گام مثبتی در تامین آب مورد نیاز بدن و رفع کم آبی بردارید.
علاوه بر این چای سبز با داشتن منبعی غنی از آنتی اکسیدان ها، مواد معدنی، پتاسیم و منیزیم در سلامتی کلی بدن نیز نقش موثری دارد. نوشیدن هر یک فنجان چای سبز می تواند به خوبی به اندازه مصرف یک بطری آب آشامیدنی کوچک در تامین آب بدن موثر واقع گردد.
خیار و کاهو، دو خوراکی پر آب و مفید برای بدن
در فصل های گرم سال و زمانی که احساس کم آبی دارید، مصرف خیار و کاهو گزینه های بسیار مناسبی برای سلامت بدن هستند. تقریبا بیش از 95 درصد حجم خیار را آب تشکیل می دهد و به همین دلیل به راحتی می تواند در تامین آب بدن موثر واقع شود. همچنین خیار یک سم زدای قوی برای بدن است و همچون یک تصفیه کننده در بدن عمل می کند.
کاهو نیاز به عنوان یکی از سبزیجات پر مصرف و محبوب، خوراکی بسیار مناسبی برای تامین آب بدن و رفع کم آبی است. کاهوی تازه و خام دارای مقادیر قابل توجهی از بتاکاروتن است که در سلامت بینایی و پوست نیز موثر واقع می گردد.
در فصل های گرم برای جلوگیری از کم آبی، کرفس مصرف کنید
یکی دیگر از مواد مغذی و مناسبی که برای کمبود آب بدن بسیار مفید می باشد، کرفس تازه است. برگ کرفس دارای مقادیر بسیار زیادی از بتاکاروتن و ساقه آن نیز منبع انواع ویتامین گروه B، پتاسیم، اسید فولیک، کلسیم، منیزیوم، آهن، فسفر و اسید آمینه هاست. به همین دلیل مصرف آب کرفس علاوه بر رفع کم آبی بدن تاثیر بسزایی در سلامت کلی شما نیز دارد.
از دیگر روش ها و مواد غذایی مناسب برای رفع کم آبی بدن می توانیم به مصرف توت فرنگی، طالبی، تربچه، هویج، گریپ فروت و کلم بروکلی نیز اشاره کنیم. برای رفع کم آبی تنها راه پیش روش شما مصرف مقادیر زیاد آب نیست. با استفاده از مواد غذایی رایج و معمولی که همیشه در دسترس قرار دارند نیز می توانید کم آبی بدن را به خوبی جبران کنید.
